Otomotiv Satış Sonrası Ürün ve Hizmetleri Derneği (OSS) Yönetim Kurulu Başkanı Ziya Özalp, kur ve maliyet artışları sonrası araç parçalarının fiyatlarının zamlandığını belirterek “Bir aracın sigortası ikiye üçe katlandı. O yüzden araç sigortalılık rakamları ciddi oranda azaldı. Geçen haftalarda ciddi trafik kazaları oldu. Araçlar yaşlanıyor. Daha fazla kontrolden geçmesi lazım” dedi.

Cumhuriyet'ten Şehriban Kıraç, sektör açısından yılın ikinci yarısının daha zor geçeceğini vurgulayan Ziya Özalp ile otomotiv sektörünü konuştu...

- Oto satış sonrası ve bakım fiyatları ne kadar zamlandı?

Kur artışı bire bir etkiledi. Çünkü Türkiye’de önemli parçaların büyük kısmı ithal. Başta enerji olmak üzere diğer giderlerin artmasıyla fiyatlar da enflasyon oranında arttı. Ürün fiyatlarında ciddi bir artış oldu.

Araç sahibi aracını aldıktan sonra bağımsız servislerde de eşdeğer ürün kullanma hakkına sahip. İlle de logolu bir parça almak zorunda değil. Bu eşdeğer parçaların yan sanayileri var. Bu biraz daha tüketicinin lehine pozitif etki yaratıyor.

- Fiyatlar yükselince eşdeğer parçalara yönelim arttı mı?

Kesinlikle arttı. İnsanlar zorunlu sigorta dışında özel kaskoyu yapmıyor. O yüzden araç sigortalılık rakamları ciddi oranda azaldı. Gelirler düştüğü için artık kaza yaptığında sigortaya para verene kadar alternatif parçalarla kendisi gidip tamir ettiriyor. Aracınıza gidip 5 bin liraya bakım yaptırıyorsanız bunu eşdeğer parçalarla yarı fiyatına da yapma imkânınız var.

- Bakım tarafında fiyatlar daha da artacak mı?

Avrupa’daki tedarikçiler bize mektup gönderdi “Enerjide bir tedarik sorunu yaşıyoruz o yüzden maliyetlerimiz artacak, bu maliyetleri yansıtmamak adına kademeli olarak Avro bazlı fiyatları artırıyoruz” dediler. Enflasyon, enerji maliyetleri kaynaklı fiyatlar artacaktır. Bu noktada alternatif parçaları daha fazla pazara sokmaya çalışıyoruz.

DURMANIN EŞİĞİNDEYİZ

- Son anket çalışmanızda ikinci yarı daha zor geçecek diyorsunuz, neler sizi zorlayacak?

Geçen yıla kadar hep senenin ilk yarıları büyümenin 40’ını, ikinci yarı da yüzde 60’ını yapardı. İkinci yarılar hep daha iyiydi. Ama şimdi pandemiyle beraber, talep ve tedarik zincirinin kırılmasıyla ve enflasyon ortamıyla beraber ilk yarı satışlar anlamında olumlu geçiyor. Ama bunun suni bir artış olduğunu görüyoruz. Talep hep bu şekilde artacak mı derseniz devam etmeyecek. Bir nevi artık bir durma eşiğindeyiz. Biraz daha yedek parça alımları ertelenecek bu da başka sorunlar yaratıyor.

- Nasıl sorunlar?

Hastaya ilacını zamanında vermediğiniz zaman daha büyük sorunlar yaratıyor. Şimdi toplu taşıma araçları tıklım tıklım. Çünkü aracı trafiğe çıkarma maliyeti çok yüksek. Kasko yapmamış. Akaryakıt fiyatları yüksek. 

- Otomotiv pazarına dönük düzenlemeler de var nasıl değerlendiriyorsunuz?

Şu anda Türkiye’de yabancılarla 90 milyon nüfus var. Toplam motorlu araç parkı 24 milyon. Asıl bizim kullandığımız 17 milyon. Bu çok düşük bir oran. Türkiye’deki araç parkının büyümesi lazım. Yaş ortalaması 18-19. Geçen haftalarda ciddi trafik kazaları oldu. Araçlar yaşlanıyor. Araç çevrilmedikçe muayenesi yapılmıyor. Daha fazla kontrollerin yapılması şart.

GELECEK KARANLIK

- Sektör açısından sizi endişelendiren konular neler?

Uzun vadede otomotiv sektöründeki değişimlerin bize ne getireceğini tam olarak kestiremiyoruz. İleride araçlarda motor olacak mı diye soran arkadaşlarımız var. Sektör 2030’lara kadar büyüyecek. Pazarda oyuncu değişiklikleri olabilir. Kısa vadeye baktığımızda daha karanlık. Dünyadaki ekonomik göstergeler, Rusya-Ukrayna krizi belirsizlikleri arttırıyor. Türkiye açısından da paraya krediye ulaşamazsanız teşviklerin bir anlamı kalmıyor. Gelirde ciddi azalma var. Araç bakımlarında azalma söz konusu. Bu yüzden de ikinci dönem iyi geçmeyecek. Yakın dönem gelecek kaygıları sektördeki büyümeyi engelleyebilir. 

- Krediler de çok yükseldi, krediye ulaşıyor musunuz?

Kredi maliyetlerini artık geçiyorum krediye ulaşılabilirlik kalmadı. Son iki aydır bankalar şirketlere çok kısa vadeli, 1-2 aylık vadelerle kredi veriyorlar.

KULLANIM SÜRESİ UZADI

- Önemli miktarda ihracatınız da var hangi pazarlara ihracat yapıyorsunuz?

Ağırlıklı olarak Avrupa pazarına. Navlun fiyatları, Rusya-Ukrayna savaşı Türkiye tedarik ve yedek parça pazarına ivme kazandırdı. Tüm üyelerimiz hem kapasitelerini hem ihracatlarını artırıyor.

- Avrupa’da resesyon başladı. Sipariş iptalleri ya da yavaşlama var mı?

Hem Türkiye’de hem dünyada pandemiyle otomotiv üretiminde ciddi bir kayıp oldu. Çip krizi de dahil dünyada pazar 20 milyon adedin üzerinde küçüldü. İnsanların araç değiştirme sıklığı da azaldı. Eskisi kadar bir talep de yok. Bu aslında satış sonrası pazara olumlu yansıdı. Ellerindeki araçları doğru bir bakımla daha uzun süre kullanabileceklerini gördüler.

- Ne kadar arttı kullanım süresi?

Dünyada araç bulmak çok zorlaştı. Birçok araç artık 5-6 ayda temin edilemiyor. Aracın modeline göre bu süre bir yılı bile buluyor. Türkiye’de şu anda minimum 1 milyonluk araç satış kapasitesi var. Bu, şu anda yarı yarıya düştü. Fiyatların iki üç katlanması, vergisel yükler ve araç bulunamaması satışları düşürdü. Bu anlamda da insanlar aracını 5-10 yıl kullanmaya başladılar, bu süre daha da uzayabilir.