Son yıllarda finansal istikrarı bozulan Türkiye'nin gelişmekte olan ülkeler arasındaki mali itibarı da azalmaya başladı.

Ekonomik analiz kuruluşu Oxford Economics'in yayınladığı Mali İtibar Endeksi'nde Türkiye, 20 gelişmekte olan ülke içinde Mısır, Uruguay, Güney Afrika ve Malezya'nın arkasından sondan 5'inci sırada yer aldı.

BU YIL KÖTÜLEŞİR

Ekonomist Dr. Murat Kubilay, bu yıl bütçe açığı hedefinin tutturulmasındaki zorluğun endeksteki irtifa kaybının sürmesine neden olacağını vurgulayarak, “Ötesi kamu borcunun yüzde 57'sinin döviz ve altın cinsi olması nedeniyle döviz kurundaki artışlarla kamu borcunun gayri safi yurtiçi hasılaya oranı biraz daha kötüleşecek. Haliyle mali disiplinden uzaklaşıldığı için daha yavaş da olsa mali itibar daha da kaybedilecek gibi gözüküyor” dedi.

Türkiye'nin mali disiplin notunun özelleştirme gelirleriyle kamu borç yükünün azaltılması ve dış borcun büyük ölçüde özel sektörde toplanması nedeniyle uzun yıllar olumlu seyrettiğine ancak bu seyrin finansal istikrarın bozulmasıyla bozulmasıyla etkisini yitirdiğine dikkat çeken Kubilay, şunları söyledi:

DÖVİZ AÇIĞI BÜYÜDÜ

“Finansal istikrarın bozulması ve döviz borçlu şirketlerin kambiyo zararları neticesinde maliye politikasının alanı genişletildi.

Önceki yıllarda özelleştirme gelirleriyle faiz dışı fazla veren ekonomi, dış yatırımların durması ve kamuda yabancı talebinin olduğu şirketlerin azalması nedeniyle etki gücünü kaybetti.

Diğer taraftan reel sektörün döviz açık pozisyonu önce kamu bankalarına, ardından kısmen Hazine'ye aktarılmaya başladı. Böylece Türkiye'nin toplam dış borcu yatay seyrederken kamu dış borcu arttı ve eş zamanlı kamu bankaları özel bankaların bıraktığı boşluğu doldurmaya çalıştı.

Neticesinde Hazine ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın döviz açığı büyüdü ve 2020'de kamu bankaları da bu açığa ortak oldu. İktisadi aktivitenin pandemi şokuyla zayıflaması da vergi gelirlerinin beklenenin altında kalmasıyla sonuçlandı. Diğer taraftan 2017 öncesinde mali hedeflerin tutturulması Türkiye'nin mali repütasyonunun hâlâ geçer not almasını sağlıyor.”

MALİ DİSİPLİNDE BOZULMA VAR

Uluslararası Para Fonu (IMF) verileriyle gelişmekte olan ve öncü piyasaları kapsayan 64 ülkenin 10 yıllık mali disiplinlerinin mercek altına alındığı endekste Türkiye 10 üzerinden 5.5 puan alarak, Rusya, Sırbistan, Hırvatistan, Şili, Hindistan Kolombiya ve Brezilya gibi ülkelerin gerisinde kaldı. Yapılan değerlendirmede Türkiye'nin son birkaç yılda mali disiplininin bozulduğuna dikkat çekilen raporda, şu tespite yer verildi:

“Türkiye örneği, tanımsal farklılıkların önemini vurgulamaktadır. IMF açığı tanımı, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın kâr transferlerini, merkezi yönetim varlıklarının satışından elde edilen gelirleri ve Ziraat Bankası'ndan yapılan temettü ödemelerini kapsamamaktadır.”

Nuray Tarhan/Sözcü