Salgın öncesi 5-6 yıl olan geri dönüş süresinin, salgın sürecinde 3-3,5 yıla inmesinin ardından, son dönemde 10 yıla kadar uzadığına işaret eden sektör temsilcileri, bu nedenle bazı yatırımların beklemeye alındığını söylüyor.

Salgında değişen tedarik zincirinin etkisi ile ön plana çıkan ve kimi zaman artan talebe yetişmekte zorlanan Türkiye tekstil sektörü, yatırımlarda da hareketli bir dönemi geride bıraktı.

Dünya'dan Yener Karadeniz'in haberine göre toplam kapasitenin yüzde 20’si kadar yeni yatırım kararı alan ve söz konusu yatırımları bu yıldan itibaren hayata geçirecek olan sektörde yatırımın geri dönüş süresi de (amortisman) geride kalan dönemde inişli çıkışlı bir seyir izledi.

Salgın öncesi 5-6 yıl olan amortisman süreleri, salgın döneminde 3-3,5 yıllara gerilerken salgının zayıfladığı bugünlerde ise neredeyse 10 yılı aştı. Öyle ki önümüzdeki dönemde siparişleri verilen ancak henüz akredite olmayan makinelerin siparişlerinin bile artan geri dönüş süreleri nedeni ile iptal edilebileceği belirtiliyor.

Alman makinesi örneği

Geçtiğimiz günlerde bu kapsamda yatırım kararı alan şirketlerden biri de Biray Kumaş. Aynı zamanda Örme Sanayicileri Derneği Yönetim Kurulu Üyesi de olan şirketin Yönetim Kurulu Başkanı Gökmen Aydınlı, 20 adet örme makinesi yatırımı yapmak istediklerini ancak artan amortisman süreleri nedeni ile sıkıntıya girdiklerini anlattı. Genel olarak sektördeki durgunluğun yanı sıra, yüksek kur ve sürekli artan girdi maliyetlerinin önlerini görmesini zorlaştırdığını belirten Aydınlı, “Sektörde en çok bilinen Alman marka örme makinesinin fiyatı şu an 80 bin Euro civarında. Ama bu fiyatlar ile makinenin kendini geri ödemesi mümkün değil. Bir hesap çıkardık. 10 makinelik bir yer alıp kursak bugünkü fiyatlarla bu makineler kaç yılda kendini amorti eder diye ama bulamadık. Salgın öncesi maksimum 5 yıl diye bakardık geri dönüş süresine ama 3 yılda kendini amorti ederdi. Bugünkü fiyatlar ile kendini amorti etmesi 10 yılı aşıyor” dedi.

Yatırım iştahı artmıştı

Geçen yıllarda yüzde 40’lara varan kar marjının yatırım iştahını artırdığını dile getiren Yağmur Tekstil Yönetim Kurulu Başkanı Yavuz Kaya ise 2020’den itibaren çok fazla şirketin yatırım kararı aldığını, bu rüzgarın 2021’de de devam ettiğini söyledi. Kaya, “Bu yatırımlar için 1,5 yılı aşan makine sipariş sırası beklendi. Onlar şimdi gelmeye başladı, hayata geçecek. Orada bir sıkıntı yok. Ancak son 2-3 aydır siparişlerde ve kar marjında düşüş var. Dolayısıyla hızlı yatırım kararı alanlar aşama kaydetti, yatırımlar devam edecektir ama yeni bir yatırım kararı alınacağını düşünmüyorum. Zira önümüzdeki 10-15 yıl yüksek kar marjları bir daha görülmeyecek” dedi.

Olması gereken süre

Kaya, 2020’de açılmaların yaşandığı temmuz ayı itibari ile özellikle 3 iplik makinelerine çok fazla talep olduğu bilgisini paylaştı. Kaya, şöyle konuştu: “1,6 TL olan fason ücreti 4 TL’lere kadar çıktı. Bu coşku ile makinenin 2 yılda kendini amorti edeceğini düşünenler hızlı yatırım kararı aldı.

1,5 yıl sıra bekledi ama şimdi makine geldi ancak işler düşük. Amortisman süresi 10 yıla kadar çıktı. İki yıl da normal değildi, 10 yıl da değil. 2 yıl pandeminin getirdiği bir fırsattı. Yatırım kararı alınırken orta ve uzun vadeli olarak bakılmalı ve süre de 7 yıl olarak alınmalıdır. Fizibil olan süre budur sektörde.”

Erzincan yatırımı beklemede

TOBB Hazır Giyim ve Konfeksiyon Sektör Meclisi Başkanı Şeref Fayat, son dönemde enerji maliyetlerinin yanı sıra savaş ve kurdaki baskı gibi birçok etkenin sanayici için zorluklara yol açtığını söyledi. Fayat, “Siparişini verdiğimiz yoldaki makinemizi çekeceğiz ama yeni yatırım ya da sipariş konusunda iştahlar kapandı. Ben kendi adıma Erzincan’da bir yatırım kararı almıştım. Projemi hazırlattım. Nisan, mayıs gibi kazmayı vuracaktım ama şu an bekliyorum. Bilmiyorum savaşın boyutu ne olacak, ana pazara sirayet edecek mi? Geçen sene ekim ayında tahsisi aldığımızda inşaat maliyeti de bugünkü rakamlarla ikiye katlandı. Demir, çelik ne olacak bilmiyorum” dedi.

Herkes enerjiye koşuyor

Şu an Avrupa’nın göbeğinde bir savaş olduğunu hatırlatan Fayat “Her yatırım farklılık gösterir ama 5 yıl herkesin kabul edeceği bir rakamdır. Şu an 5 yılı göremiyorum” diyor. Enerji yatırımlarında ise tam ters bir durumun yaşandığını belirten Fayat, “Kırklareli fabrikamızda güneş enerjisi yatırımı yapmıştık. 5 yılda kendini amorti edecekken şimdi 3,5 yılda düştü. Şu an herkes o sektöre yönelmiş durumda…”

"Yatırımların geri dönüş süresinde çok da karamsar olmamak gerekir"

İstanbul Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği (İTHİB) Başkanı Ahmet Öksüz, yatırımların geri dönüş süresi konusunda çok da karamsar olunmaması gerektiğini vurguladı. Hem savaş ortamı, hem de artan maliyetlerin son dönemde durgunluğa yol açtığını anlatan Öksüz’ün görüşleri şöyle: “Bizler yatırımlarımızı uzun vadeli yapıyoruz. Rusya ile Ukrayna arasında yaşanan savaş sağlıklı bir şekilde sonuçlanır ve emtia fiyatları da normalleşirse pozitif bir ivme yaşanabilir. Ancak amortisman süresinde artış söz konusu. Yeni yatırım konusunda da iştah azalmış durumda. Ancak amortisman süresi biraz da ne kadar katma değerli bir ürün ürettiğiniz ile alakalı. Ürettiğiniz ürün niş bir ürün ise amortisman süresinde de sorun yaşanmaz. Ama şu an 10 yıl mantıklı bir geri dönüş süresi değil. Yeni yatırım kararında ise durgunluğun bir başka sebebi yapılan büyük yatırımlar. Sektör yıla ciddi bir yatırım ile girdi. Toplam kapasitenin yüzde 20’si kadar yeni yatırım yapıldı. Peyderpey hayata geçecek. Zaten böyle dönemlerin ardından yatırımlarda bir durulma olur. Öyle de olması gerekir. Bu denli bir yatırım yapıldıktan sonra hazmetmek için bir süre gerekir."