Ekonomi her ne kadar küresellik ile birlikte tarif edilse de aslında bir başka yönden yerelleşiyor da. Hemen hemen her kıtada ülkeler, hem bölgesel rakiplerine hem de diğer coğrafyadaki bloklara karşı kendi yapılarını oluşturuyor.

Dünya'dan Kerim Ülker'in yazısına göre Avrupa Birliği ile başlayan bu süreç Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması (NAFTA), Latin Amerika Serbest Ticaret Birliği (LAFTA), Afrika Birliği, Arap Ligi gibi sosyokültürel ve ekonomik oluşumlarla devam etti.

Türkiye, bu bloklar ile coğrafi ve kültürel ve sosyal nedenlerden dolayı üye olamadı. Aynı dile, tarihe ve ırka dahil olduğumuz Orta Asya’daki Türki Cumhuriyetler ile de bir oluşum gerçekleşmedi ne yazık ki.

2012 yılında Güneydoğu Asya Uluslar Birliği (ASEAN-Association of Southeast Asian Nations) tarafından başlatılan 2020’de de 15 üye ülkenin ekonomi ve ticaret bakanları anlaşmayı resmen imzalamasıyla oluşan Çin ile Bölgesel Kapsamlı Ekonomik Ortaklığı (RCEP) bu oluşumlardan en yenisi.

Coğrafik mesafe, Türkiye’yi dünyanın en büyük serbest ticaret bölgesinden de uzak tutuyor. Toplam nüfusu 2.3 milyar olan RCEP ülkelerinin büyüklüğünün 26 trilyon dolarlık olduğunu da hatırlatalım.

Bunları anlatmamın nedeni Türkiye’nin Asya’da yeni arayışlar içerisinde olması. Türkiye, RCEP ile bağ kuramasa da bu yapının kurucusu olan ASEAN ile ilişkilerini artırmak istiyor.                

3 TRİLYON DOLARLIK OLUŞUM

1967 yılında ASEAN adıyla kurulan bu oluşum Filipinler, Malezya, Tayland, Endonezya, Singapur, Brunei, Vietnam, Birmanya gibi ülkeleri barındırıyor. 667 milyonluk nüfusa, 3 trilyon dolarlık ekonomiye sahip bu örgütün başkanlığına 1 Ocak itibarıyla Kamboçya atandı.        

Ankara, geçtiğimiz günlerde ASEAN’dan diyalog ortağı yapmak için Kamboçya’dan destek istedi. 29 Aralık’ta Kamboçya Dışişleri ve Uluslararası İşbirliği Bakanlığı tarafından düzenlenen “Kamboçya 2022 ASEAN Başkanlığı” basın toplantısında, Türkiye’nin Kamboçya Büyükelçiliği aracılığıyla bu istek bildirildi.

Kamboçya’nın Dışişleri Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Prak Sokhon, Türkiye’nin isteğini resmen açıklarken, bunun gelecekte mümkün olmasını umduklarını söyledi.

Sokhon, “Ancak önce ilke olarak fikir birliğini beklemek zorunda kalacağız. Umarım gelecekte mümkün olur” açıklamasında bulundu.

Bir hatırlatma daha. ASEAN ile ilişkileri karşılıklı olarak geliştirmek isteyen Türkiye, 2017’de sektörel diyalog ortaklığı yapmış, 2019’da karşılıklı iş birliğini ilerletmeye yönelik 5 yıllık yol haritasını imzalanmıştı.

Türkiye şimdi ASEAN’da diyalog ortağı olma hedefinde. Dünya giderek küreselleşse de yerel işbirlikleri ve yapılar kendi bloklarını oluşturuyor.

Sınır dışında kalanlar, kendi oluşumlarını gerçekleştirerek, sınır dışı bırakanları kendi sınırlarının dışında tutuyor. Türkiye de yeni oluşumlara en azından partner ülke olarak yer almak zorunda.

Tam üyelik olmasa da bu oluşumlar gelecekte daha çok önem kazanacak. 59 yıldır Avrupa Birliği kapısında bekleyen Türkiye’nin, Türk Cumhuriyetleri başta olmak üzere bazı oluşumlara ön ayak olması veya girmesi gerektiğini düşünenlerdenim.