"Uber Files" adıyla yayımlanan belgeler 2013-2017 arasında 83 bin e-mail ve 1.000'den fazla diyalog kanıtı içeren 124 bin kayıttan oluşuyor. Türkiye’den de bazı kayıtların olduğu ifade edilen belgelerin bir kısmını The Guardian gazetesine sızdıran eski Uber yöneticisi Mark MacGann şu itirafta bulundu: “İnsanlara yalan sattık”

ABD merkezli ulaşım şirketi Uber'e ait binlerce belge sızdırıldı. Belgelerde Türkiye’nin de aralarında bulunduğu bir çok ülkede Uber’in siyasetçilere erişim için lobi faaliyetleri adı altında gerçekleştirdiği girişimlere dikkat çekildi. Bu belgelere göre şirket, birçok ülkede kurallara uymadan büyümek için bazı üst düzey politikacılardan, bakanlardan gizli destek aldı.

"Uber Files" adıyla yayımlanan Uber belgeleri, 2013-2017 arasında 83 bin e-mail ve 1.000'den fazla diyalog kanıtı içeren 124 bin kayıttan oluşuyor. The Guardian ve ICIJ tarafından yürütülen ve DW Türkçe'nin de aralarında olduğu 44 medya partneri ile paylaşılan proje üzerinde 29 ülkeden 180'den fazla gazeteci araştırma haberde yer aldı.

Son olarak Uber’in 124 binden fazla kaydını The Guardian’a sızdıran eski yönetici Mark MacGann, adını açıkladı. MacGann’in görevi, Uber'in yerel yasaları hiçe sayan agresif küresel genişlemesinin sonuçlarını yönetmek ve ardından yasaları yeniden yazarak şirket için daha elverişli bir iş ortamı yaratmak üzere hükümetlere lobi yapmaktı.

Mark MacGann, Uber'in üst düzey yöneticilerinin düzinelerce ülkedeki yasaları bilerek çiğnediğine ve şirket modelinin sürücülere sağladığı ekonomik faydalar konusunda "insanlara yalan sattığına" inandığı için konuşmaya karar verdiğini söyledi. MacGann, o dönemde Uber'in üst düzey ekibinin bir parçası olduğunu belirterek anlattığı davranışlardan dolayı suçsuz olmadığını ve kısmen pişmanlık duyduğunu belirtti.

MacGann’in sızdırdığı belgelere göre Uber, 2013 ve 2017 yılları arasında kilit siyasetçiler ve lobi çalışmaları üzerinden, bulunduğu yerdeki yasal düzenlemelerin dışında kalan faaliyetlerini genişletti. Kayıtlar Uber yöneticileri ve kamu görevlileri arasında 2014’ten 2016’ya kadar kamuya açıklanmamış 100’den fazla toplantı yapıldığını ortaya çıkardı.

Uber yöneticilerinin görüştükleri isimler arasında dönemin Fransa Ekonomi Bakanı ve ülkenin şu anki Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un yanı sıra, dönemin ABD Başkan Yardımcısı Joe Biden, dönemin İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu, dönemin İrlanda Başbakanı Enda Kenny ve dönemin Estonya Cumhurbaşkanı Toomas Hendrik Ilves de vardı.

MACRON'DAN YARDIM İSTEDİLER

DW Türkçe’nin haberinde aktarılanlara göre Fransa’da protestolar yükselirken işleri düzeltmek için hükümetten kilit bir müttefike ihtiyaç duyan Uber, siyasetin o dönem yükselen yıldızı, Fransa Cumhurbaşkanı seçilen, dönemin Ekonomi Bakanı Emmanuel Macron'dan yardım istedi.

Belgelere göre Macron, Uber'in kamu politikaları yöneticisi Mark MacGann'a yazdığı mesajda şöyle diyordu: "Bunu şahsen araştıracağım. Tüm gerçekleri öğreneyim ve bu akşama kadar karar verelim. Şu anda sakin olalım." Protestolar sürerken MacGann, Macron'a attığı mesajda "İyi işbirliği" dedi ve ekledi: "Desteğin için teşekkürler."

MACRON'DAN CEO'YA: İLETİŞİMDE KALALIM

Uber'in sızdırılan kayıtlarına göre bu, şirketin, Fransa'da soruşturmalarla karşı karşıya kaldığı ve ülkede tutunmaya çalıştığı sırada, üst düzey temsilcileri ile Macron arasında yapılan bir düzineyi aşkın gizli görüşmeden sadece biriydi. Şirket kayıtları, Macron'un bakan olduktan kısa bir süre sonra şirketin kurucu ortağı ve o dönemin CEO'su Travis Kalanick ile bir görüşme yaptığını da gösteriyor. Macron, 2014 yılının sonlarında gönderdiği bir mesajda, Kalanick'e "Teşekkürler sevgili Travis" diyerek şöyle devam ediyordu: "İletişimde kalalım ve birlikte ilerleyelim. En iyi dileklerimle, Emmanuel."

BIDEN İLE DAVOS'TA GÖRÜŞME

ABD Başkanı Joe Biden da başkan yardımcısı olduğu dönemde, kurucu ortak Travis Kalanick ile İsviçre'nin Davos kentindeki 2016 Dünya Ekonomik Forumu sırasında görüştü. Sızan mesajlara göre Kalanick, Biden görüşmeye geç kalınca sabırsızlandı. O zamanlar 39 yaşında olan girişimci, bir meslektaşına mesaj atarak "Adamlarıma, geç kaldığı her dakikanın benimle geçireceği süreden bir dakika eksilttiğini söylemesini istedim" dedi.

Biden buluşmak üzere anlaştıkları beş yıldızlı otel odasına vardığında Kalanick, çok iyi hazırlandığı sunumunu yaptı ve araç çağırma şirketinin şehirleri ve insanların çalışma biçimlerini daha iyi hale getirdiğini savundu. Kayıtlara göre Biden o kadar etkilenmişti ki günün ilerleyen saatlerinde yaptığı açılış konuşmasını, şirketin küresel etkisini vurgulayacak şekilde değiştirdi.

NETANYAHU DA GÖRÜŞÜLEN İSİMLER ARASINDA

Uber yöneticilerinin görüştükleri isimler arasında dönemin İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu, dönemin İrlanda Başbakanı Enda Kenny ve dönemin Estonya Cumhurbaşkanı Toomas Hendrik Ilves de vardı.

Sızdırılan toplantı notlarına göre, Hollanda Başbakanı Mark Rutte ise 2016 yılında Uber'in kurucusu Kalanick'e şirketin agresif olarak görüldüğü uyarısı yaptı. Rutte, şirketin artılarını vurgulayarak "İnsanların size olan bakış açısını değiştirin" tavsiyesinde bulunarak şöyle devam etti: "Bu sizi sevimli gösterecek."

OBAMA'NIN ESKİ YARDIMCILARI İŞE ALINDI

Sızdırılan kayıtlar, Uber yöneticileri ve kamu görevlileri arasında 2014'ten 2016'ya kadar kamuya açıklanmamış 100'den fazla toplantı yapıldığını da ortaya çıkardı. Bunların 12'si Avrupa Komisyonu temsilcileriyle gerçekleşti. Uber bir şehre girmek için siyasi nüfuza ihtiyaç duyduğunda, eski meslektaşlarına lobi yapmaları için eski hükümet yetkililerini işe aldı. Sızan belgelere göre şirket, mevcut ya da eski kamu görevlilerinden sivil toplum ve düşünce kuruluşlarına uzanan bin 850'den fazla paydaş belirledi. Ayrıca dönemin ABD Başkanı Barack Obama'nın eski yardımcıları da dahil çok sayıda eski kamu görevlisini işe aldı.

PUTİN'E BAĞLI OLİGARKLARLA ÖZEL ANLAŞMALAR YAPILDI

Kayıtlar, Uber yöneticilerinin eski ABD ve İngiltere yetkilileri aracılığıyla Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'e bağlı oligarklarla da özel anlaşmalar yaptığını ortaya koydu. Bu oligarklar, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin ardından Batılı hükümetler tarafından yaptırıma tabi tutuldu. Uber ise ICIJ'e, bugün Uber'de çalışan hiç kimsenin Rus oligarklarla ilişki kurmadığını vurguladı.

TÜRKİYE’DE KİMLERLE TEMASA GEÇİLDİ?

DW Türkçe'nin incelediği ve aktardığı kayıtlara göre, Uber'in Türkiye'de ruhsatsız araçlarla büyümesi taksicileri ayağa kaldırırken arka planda lobi faaliyetleri sürüyordu. Uber, Türkiye'deki varlığını garantilemek için Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a yakın isimleri radarına aldı. Dönemin bakanları Ali Babacan ve Mehmet Şimşek'in Erdoğan'ı ikna etmesi için harekete geçen şirket, ilk olarak AK Parti kurucularından olan ve bir danışmanlık firması bulunan Cuneyd Zapsu'ya ulaştı. Tüm bu girişimleriden istediği sonucu alamadığı ifade edilen Uber yetkililerinin 2015’te ise ABD eski büyükelçisi Namık Tan ve ortağı, dönemin Türk Amerikan İşadamları Derneği Başkanı Ekim Alptekin ile temaslarda bulundu haberlerde yer aldı.

ALTAYLI YAZILARI UBER’E KARŞI

Bu arada Uber’in, bu süreçte Türkiye’de medya ile çalışmalar yürüttüğü iddia edildi. İddiaya göre iç yazışmalara göre bire bir görüşmeler sonrası Hürriyet ve Sabah'ın aralarında olduğu gazetelere şirket hakkında pozitif haberler yaptırıldı.

SOSYAL MEDYADA ÇOCUK HAKLARI İHLALİ

Ocak 2016'daki yazışmalarda gazeteci Fatih Altaylı'nın da iki köşe yazısı kaleme aldığı belirtildi. Oysa Habertürk Yazarı Fatih Altaylı’nın Uber ile ilgili yazılarında Türkiye’de yasa dışı, hukuksuz ve üstelik de vergisiz faaliyet gösterdiği sıkça dile getiriliyordu.