Ekonominin nabzını gösteren KDV, ÖTV ve Kurumlar Vergisi gelirleri azalırken, içki, sigara ve piyangodan elde edilenlerin artması dikkat çekti.

Ekonomik kriz devletin kazanç, kâr ve satış gibi ekonomik faaliyetlerden elde ettiği vergi gelirlerini düşürdü. Özellikle piyasanın nabzını gösteren Kurumlar Vergisi, Katma Değer Vergisi (KDV) ve Özel Tüketim Vergisi'nde (ÖTV) büyük düşüş yaşandı.   5 aylık bütçe açığı 66,5 milyar TL'yi aştı, hedefin yüzde 80’ini aştı

Buna karşılık içki, sigara ve şans oyunlarından elde edilen vergi gelirleri azalmadığı gibi büyük artış gösterdi. Resmi bütçe verileri, krizin ekonomiyi ciddi ölçüde yavaşlatmasına rağmen, krizden bunalan halkın içki ve sigara tüketimini azaltmadığı gibi daha da artırdığına, umudunu şans oyunlarına daha fazla bağlamaya başladığına işaret ediyor.

KÜÇÜLME SİNYALİ VERİYOR

Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın yayımladığı mayıs ayı bütçe verileri, geçen yılın son çeyreğinde yüzde 3, bu yılın ilk çeyreğinde de yüzde 2.6 küçülerek resesyona giren Türkiye ekonomisinin ikinci çeyrekte de küçülmeye devam edebileceği yönünde sinyal verdi.

Ekonomideki canlılık ya da kötüye gidişe ilişkin önemli ipuçları veren vergi gelirleri mayıs ayında geçen yılın aynı ayına göre artmadığı gibi 1.3 milyar lira aşağı düştü. Vergi kaybının özellikle KDV ve ÖTV gibi genel tüketime yönelik mal ve hizmetlerde yaşanması piyasadaki durgunluğun seçim sonrasında da devam ettiğini gösteriyor.

Resmi verilere göre, bu yılın mayıs ayında devlet mükelleflerden 59 milyar 833 milyon lira vergi toplayabildi. Oysa geçen yılın aynı ayında elde edilen vergi geliri 61 milyar 218 milyon liraydı. Aradan geçen bir yıllık dönemde birçok ürüne zam geldi, birçok vergide artışa gidildi, nüfusta artış yaşandı. Dolayısıyla geçen yılın mayıs ayına göre bu yılın mayıs ayında devletin vergi gelirlerinde yüzde 20'lere varan oranlarda artış olması gerekirdi. Ancak ağustos ayında başlayan döviz kriziyle birlikte ekonomi hızla yavaşlayıp vatandaş tüketimini hızla düşürünce devletin vergi gelirleri azaldı. Sonuçta bu yılın mayıs ayında, geçen yılın yüzde 2.3 daha altında vergi elde edilebildi.

EN ÇOK ARTIŞ SİGARADA

Krizden büyük kayba uğrayan devleti vergi yönünden güldüren ise alkollü içecekler ve sigara tüketimi ile şans oyunlarına olan ilginin artması oldu. Tütün ve sigaradan elde edilen ÖTV geliri geçen yılın mayıs ayına göre yüzde 66, alkollü içeceklerden elde edilen ÖTV de yüzde 10 arttı. Piyango, Spor Toto, Loto, Hemen Kazan gibi şans oyunlarından elde edilen vergi geliri ise geçen yıla göre yüzde 30'dan fazla arttı.

KDV gelirindeki düşüş yüzde 40'ı aştı

Mayıs ayında vergi gelirlerindeki en çarpıcı ve en keskin düşüş KDV'de yaşandı. Geçen yılın mayıs ayında 4 milyar 35 milyon lira KDV tahsil eden devlet bu yılın aynı ayında sadece 2 milyar 417 milyon lira toplayabildi. KDV gelirindeki yüzde 40'ı aşan düşüş, vatandaşın kriz nedeniyle tüketimini ciddi ölçüde kısmak zorunda kaldığını, halkın gelirinde azalma olduğu sinyalini veriyor. Aynı şekilde ÖTV'de de yüzde 3.4'lük gerileme yaşanırken bu azalışta en büyük pay yeni araç alımındaki keskin düşüş ile akaryakıta uygulanan eşel mobil sistemi etkili oldu. Yeni araç alımı azaldığı için devletin taşıt alımından elde ettiği ÖTV yüzde 61.3 gibi olağanüstü düzeyde geriledi.

Erdoğan Süzer/Sözcü