İktidar vatandaşa hem yeni vergiler getiren hem de ülke borçlanmasını daha da artıran yeni bir vergi yasa teklifi hazırladı.

Nakit sıkıntısına düşen ekonomi yönetimi için adeta acil kaynak paketi görüntüsü veren düzenlemeyle yüksek gelire, lüks konuta, döviz mevduatı olana, çok kazanan hakem ve sporculara, tatil yapanlara adeta vergi yağacak. Türkiye, tarihinde olmadığı kadar iç ve dış piyasadan yeni borçlanmaya gidecek.

AKP'li milletvekilleri tarafından hazırlanan ve bir süredir kamuoyunda tartışılan kapsamlı vergi yasa teklifi TBMM'ye sunuldu.

Yüklü borçlanma maddeleriyle ekonomi yönetiminin içine düştüğü acil kaynak ihtiyacını da gözler önüne seren teklifle, daha önce vergi mevzuatımızda olmayan Dijital Hizmet Vergisi, Konaklama Vergisi, Değerli Konut Vergisi gibi yeni vergiler ihdas edilirken, tek işverenden maaş alan ücretlilerle hakem ve sporcular dahil bir çok gelir vergisi mükellefine ilk kez beyanname verme zorunluluğu getiriliyor. 

Yeni düzenlemeyle yıllardır yüzde 15-20-27-30 ve 35 oranlarında uygulanan gelir vergisi dilimine ilk kez yüzde 40'lık yeni oran eklenecek.

Yıllık brüt geliri 500 bin lirayı aşanlar yasa çıktıktan sonra yüzde 35 yerine yüzde 40 oranında gelir vergisi ödeyecekler ve bunun üzerine de yıllık gelir vergisi beyannamesi verip gelirlerini Maliye'ye bildirecekler.

Hazırlanan ilk taslakta yüzde 35'ten sonra yüzde 39-43 ve 45 şeklinde 3 ayrı dilimin eklenmesi öngörülmüştü. Ancak tepkiler üzerine yüzde 40'lık oranda karar kılındı. Böylece yüksek gelir elde eden mükelleflerin çok daha fazla vergi ödemesi önlenmiş oldu.

70 MİLYARLIK EK BORÇLANMA

Bugüne kadar ekonomiyi özelleştirme gelirleri ve KÖİ yöntemiyle özel sektörün yaptığı projelerle çevirmeye çalışan iktidar, kaynaklar tükenince olağanüstü borçlanmanın önünü açmak zorunda kaldı. Yürürlükteki yasalara göre iktidarlar her yıl ancak bütçe gelir ve gider farkını karşılayacak kadar iç ve dış borçlanma yapabiliyorlar. Bunun dışında bu borçlanma limitinin önce yüzde 5'i, Cumhurbaşkanının uygun görmesi halinde ikinci bir yüzde 5'i kadar daha borçlanma yapabiliyorlar. Meclis'e sunulan yeni yasa teklifiyle iktidara, söz konusu yüzde 5'erlik borçlanma yetkisine ilave olarak 2020 yılında 70 milyar liralık ilave borçlanma hakkı daha veriliyor. 

2020 bütçe yasa teklifine göre Hazine önümüzdeki yıl en fazla 140 milyar 56 milyon liralık iç ve dış borçlanma yapabilecek, ihtiyaç duyulması halinde 7 milyar 2 milyon TL, bunun da yetmemesi halinde ikinci bir 7 milyar 2 milyon lira ek borçlanma yapabilecek. Böylece Hazine toplamda 154 milyar lira borçlanacaktı. Yeni teklif yasalaşırsa 70 milyar liralık yeni bir borçlanma daha yapılacak ve toplam borçlanma 224 milyar lirayı aşacak.

YERLİ TURİST YANDI

Yaz başında binde 7.5 turizm katkı payı yükü getirilen turizme şimdi de hasılatın yüzde 2'si oranında konaklama vergisi geliyor. Konaklama vergisi önümüzdeki yıl geçiş amacıyla yüzde 1 uygulanacak. Turizm tesislerine getirilen katkı payı ve yeni gelecek konaklama vergisi otel fiyatlarına yansıyacak.

Ancak otel zammı yabancı turistleri değil daha çok yerli turistleri vuracak. Çünkü yabancı turistlerin konaklama bedelleri yurt dışındaki acentelere paket fiyat olarak bildiriliyor. Rekabet yoğun olduğu için yeni vergiler paket fiyatlara doğrudan yansıtılamıyor. Ancak oteller işçi, memur, esnaf, emekli, dar, orta ve yüksek gelirli vatandaşlardan oluşan yerli turistler tatile çıktığında bu yeni vergileri otel fiyatına ekleyip fatura çıkaracak. Dolayısıyla yerli turistin tatil masrafı artacak.

EV ALAN, EV SATAN YANDI

Yeni vergi yasa taslağıyla ayrıca konut, işyeri, arsa gibi gayrimenkullerin alınıp satılması sırasında harç hesaplanırken satıcının beyan ettiği düşük değer değil, devletin belirlediği gerçek değer esas alınacak. Yeni düzenlemeyle gayrimenkul devir işlemlerinde artık satıcının beyanı yerine Tapu Genel Müdürlüğünce belirlenecek taşınmaz değerleri esas alınacak. Tapu Genel Müdürlüğü, konutların gerçek değerlerini belirleyeceği için ödenecek tapu harcı 3-4 kat artacak. 

Mevcut düzenlemede satıcı örneğin 500 bin lira değerindeki evini satarken tapuda örneğin 100 bin TL ya da 150 bin TL gösterebiliyor. Tapu harcı alıcıdan yüzde 2, satıcıdan yüzde 2 olarak tahsil ediliyor. Bu yılın sonuna kadar gayrimenkul satışlarının canlandırılması için harç yüzde 1.5'er orana düşürüldü.

Oran değişmezse önümüzdeki yıl yüzde 2 olacak. 100 bin liralık ev için satıcı 2 bin lira, alıcı 2 bin lira olmak üzere toplam 4 bin lira harç ödenecekken yeni düzenlemeyle bu tutar 20 bine çıkacak. Çünkü satıcının beyanı yerine devletin belirlediği örneğin 500 bin liralık gerçek değer esas alınacağı için satıcı 10 bin, alıcı 10 bin olmak üzere toplam 20 bin lira harç ödeyecek.

Teklifte yeni uygulanacak Değerli Konut Vergisinin de esasları belirlendi. Buna göre, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü değeri 5 milyon ve üzerindeki konutları belirleyip ilan edecek. Değeri 5 milyon liradan 7.5 milyon liraya kadar olan konutlardan binde 3, 7.5 milyon ila 10 milyon lira arasıdaki konutlardan binde 6 ve 10 milyon lirayı aşan konutlardan binde 10 (yüzde 1) Değerli Konut Vergisi alınacak. Böylece 5 milyonluk konutu olanlar 15 bin, 10 milyonluk konutu olanlar 60 bin, 15 milyonluk konutu olanlar her yıl 150 bin lira vergi ödeyecek.

İşte yeni vergiler:

-Yüksek kazanç elde eden gelir vergisi mükelleflerinden yüzde 35 yerine yüzde 40 vergi alınacak.
-Değeri 5 milyon lirayı aşan konutlardan binde 3 ila binde 10 arasında Değerli Konut Vergisi alınacak.
-Hazine, bütçeyle verilen borçlanma yetkisine ilave olarak yılın başından itibaren 70 milyar lira ilave borçlanma yapacak.
-Bir yılda 100 bin liranın altında sahte veya yanıltıcı belge kullanan vergi kaçakçılarına yüzde 20 vergi ziyaı cezası uygulanacak.
-Turizm tesislerinden yüzde 2 oranında konaklama vergisi alınacak.
-Gayrimenkul alım satımında satıcının beyanı değil, devletin belirlediği değer esas alınacak, ödenecek harç yaklaşık 3-4 kat artacak.
-Spor hakemleri ve üst lig futbolcularının vergisi yüzde 15'ten yüzde 20'ye çıkacak ve beyanname zorunluluğu gelecek.
-İnternet üzerinden mal ve hizmet sunan Google, Facebook, Amazon ve tatil siteleri gibi teknoloji şirketlerinden yüzde 7.5 oranında dijital hizmet vergisi alınacak.
-Bankalardaki döviz mevduatlarının faiz vergisi iki katına çıkabilecek.
-TMO ve DMO'ya kamu ihale yasasından muafiyetler gelecek.

Erdoğan Süzer/Sözcü