TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşmeleri tamamlanan torba kanun teklifine, kamu alacaklarına ilişkin geniş kapsamlı yapılandırma getiren önergelerle, bazı kritik konularda da düzenlemeler yapıldı.

İş dünyasının merak ettiği COVID-19 sebebiyle ödemeleri ekim, kasım, aralık aylarına ertelenen vergiler yapılandırma kapsamı dışında tutuldu.

Teklife, Cumhurbaşkanına yapılandırma başvurusu ile ilk taksit ödeme süresini 1 ay uzatma yetkisi verildi. Politik riski bulunan ülkelerde faaliyet gösteren firmalara ise 1 yıla kadar ek süre verilebilecek. Yapılandırma kapsamında olup da kamudan iade alacağı bulunan mükellefler, bu alacaklarını borçlarına mahsup edebilecekler.

31 Ağustos 2020 tarihi yapılandırmada baz alındı

Hemen hemen tüm kamu alacaklarına ilişkin getirilen yapılandırmada tarih 31 Ağustos 2020 olarak belirlendi. Yani bu tarih itibarıyla oluşmuş alacaklar yapılandırılabilecek. Yapılandırmaya konu borcun ana parası, Yİ-ÜFE’ye endekslenerek bugüne getirilecek. 1 Kasım 2016’dan sonraki dönemlere ilişkin alacaklar için uygulanacak Yİ-ÜFE yüzde 0.35 olacak. Yapılandırmadan yararlanmak isteyenler 31 Aralık 2020’ye kadar başvuracaklar.

SGK prim borçlarının ilk taksiti 28 Şubat 2021’de, diğer tüm borçların ilk taksiti 31 Ocak 2021’de ödenecek. Ödemeler 2’şer aylık dilimler halinde en fazla 18 taksitte yapılabilecek. Cumhurbaşkanı bu süreleri 1 ay uzatabilecek. Peşin ödeme halinde, Yİ-ÜFE’ye endekslenerek artırılan tutarın yüzde 90’ı alınmayacak. Yapılandırılacak tutarın tamamının ceza, faiz, zamdan oluşması durumunda peşin ödeme halinde endekslenmiş tutarın yarısı silinecek. İki taksit dönemi içinde peşin ödenen idari para cezalarına ise yüzde 12.5 indirim uygulanacak.

3 yıllık taksite yüzde 15 vade farkı eklenecek

Taksitle ödemelerde, 6, 9, 12 ve 18 ay seçenekleri bulunacak. 6 taksit için yüzde 4.5, 9 taksit için yüzde 8.3, 12 taksit için yüzde 10.5 ve 18 taksit için yüzde 15 vade farkı eklenecek. İlk iki taksitin zamanında ödenmemesi ile bir takvim yılında ikiden fazla taksitin ödenmemesi durumunda yapılandırma hakkı kaybedilecek.

Yapılandırılan alacakların tamamen ödenmemesinde ise ödenen tutarlar kadar kanun hükümlerinden yararlanılacak. 2018 yılında yapılandırılan borçların kalan taksitleri de yeniden yapılandırılabilecek. Ancak 2014’te çıkarılan yapılandırma ile 2017 yılında çıkarılan yapılandırmada ödemeleri devam edenler yeni yapılandırmadan yararlanamayacaklar. Taksitli ödemenin kredi kartıyla yapılması halinde bankalar, borcu taksitler halinde yansıtacak.

COVID sebebiyle ertelenen vergiler kapsam dışı kaldı

Kanun kapsadığı dönemde olan ancak COVID -19’un olumsuz etkilerini azaltmak amacıyla ilan edilen mücbir sebep kapsamında ertelenen vergiler, yapılandırmaya dahil edilmeyecek. Başka bir ifade ile ödeme süreleri bu yılın; ekim, kasım ve aralık aylarına ertelenen vergiler yapılandırılamayacak.

Belediyelerin kamu borcu bütçe gelirlerinden kesilecek

Teklif kapsamında yapılandırmaya giren belediyelerin kamuya olan borçları ise 10 yıla kadar vadede, bunların genel bütçe vergi geliri paylarından mahsuplaşma yapılarak tahsil edilecek. Belediyelere 10 yıl için yüzde 6.4 vade farkı uygulanacak. Yapılacak kesintilerin tutarı ne olursa olsun, belediyenin vergi geliri payının yüzde 50’sini aşamayacak.

İade alacağı olanlara mahsuplaşma imkânı getirildi

Önergeyle teklife eklenen bir fıkra ile kamudan iade alacaklarının, yapılandırma kapsamındaki borçlara mahsup edilmesi imkanı getirildi. Bundan yararlanmak isteyen mükellefler, ilgili mevzuatın öngördüğü belgeleri ibraz etmeleri halinde borçları, alacaklarına mahsup edilebilecek. Borcu, alacağından fazla olanlar ise aradaki farkı bir ay içinde ödeyecekler. Geciktirilen her ay için 6183 sayılı Amme Alacakları Kanununa göre gecikme zammı uygulanacak. Teklif ile Cumhurbaşkanına, kanunda öngörülen başvuru ve ilk taksit ödeme süresini 1 ay uzatma yetkisi verildi.

Davadan vazgeçme şartı

Mükelleflerin davasına konu olan alacaklar da açılan davalardan vazgeçilmesi şartıyla yapılandırmaya konu olabilecek. Bu durumdaki mükellefler, öngörülen sürede başvurarak yazılı olarak davadan vazgeçtiklerini beyan edecekler.

YAPILANDIRMA NASIL YAPILACAK?

Yapılandırma kapsamına alınan vergi ve cezalar: Vadesi geldiği halde ödenmemiş veya ödeme süresi geçmemiş olan; vergiler, vergi cezaları, idari para cezaları, SGK primi, emeklilik keseneği, işsizlik sigortası primi, genel sağlık sigortası primi, topluluk sigortası primi, damga vergisi, özel işlem vergisi, eğitime katkı payı, 6183 sayılı kanuna göre takip edilen alacaklar, gümrük vergileri ve idari para cezaları, su, atık su katı atık ücretleri ile bunlara ilişkin faiz, zam, gecikme zamları, gecikme faizi, gecikme cezaları.... Yapılandırmada şu yol izlenecek: Alacak asıllarının tamamı Yİ-ÜFE’ye endekslenerek bugüne getirilecek. Ödemenin kanunda öngörülen sürede yapılması halinde, gecikme zam, faiz ve cezasından vazgeçilecek.

ALACAK:
Vadesi geldiği halde ödenmemiş veya ödeme süresi henüz geçmemiş, vergi aslına bağlı olmadan kesilmiş vergi cezaları ile iştirak nedeniyle kesilmiş vergi cezalarının yüzde 50’sine, gümrük yükümlülüğü nedeniyle gümrük vergisi asıllarına bağlı olmaksızın kesilmiş olan idari para cezaları gecikme zammı yerine Yİ-ÜFE uygulanacak.

YAPILACAK İŞLEM:
Öngörülen sürede ödeme yapılması şartıyla, cezaların kalan yüzde 50’si ile bu cezalara bağlı gecikme zamlarının tamamı silinecek.

ALACAK:
Eşyanın gümrüklenmiş değerine bağlı olarak kesilen idari para cezalarının yüzde 30’u ile varsa gümrük vergilerinin aslının tamamı Yİ-ÜFE ile bugüne getirilecek.

YAPILACAK İŞLEM:
Öngörülen sürede ödeme yapılması halinde, cezaların kalan yüzde 70’i ile alacak asıllarına bağlı faiz, ceza ve zamlar silinecek.

BAĞ-KUR'lulara yapılandırmaya katılma zorunluluğu

Buna göre, kendi adına ve bağımsız çalışanlardan prim borcu olanlar, madde yürürlüğe girdikten itibaren ikinci ayın sonuna kadar borçlarını yatırmamaları veya yapılandırmaya başvurmamaları halinde sigortalılıkları durdurulacak. Ayrıca bu durumdakilerin borçlu bulundukları dönem de sigortalılıklarından sayılmayacak. Bu sürelere ilişkin alacaklar kurum alacağı olarak değerlendirilmeyecek. Ticari kazanç ile serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usülde gelir vergisine tabi olanlar, gelir vergisinden muaf olan esnaf ve sanatkar siciline kayıtlı olanlar ile AŞ’lerin yönetim kurulu üyesi olan ortakları, komandit şirketlerin komandite ortakları ile tarımsal faaliyette bulunanların sigortalılıkları, 1 Kasım 2020’den itibaren yeniden başlatılacak. Yapılandırmaya başvurmadığı halde daha sonradan talep edenler, prime esas kazanç üzerinden hesaplanacak borç tutarını 3 ay içinde ödemeleri halinde, bu süreler sigortalılık süresi olarak değerlendirilebilecek. 3 ay içinde borcun tamamı ödenmezse, ödenen kısım faizsiz olarak iade edilecek.

“Patronların yalan beyanını affetme söz konusu değil”

Yasa teklifinin görüşmeleri sırasında Hazine ve Maliye Bakan Yardımcısı Osman Dinçbaş, daha önce çıkarılan 7143 sayılı yeniden yapılandırma kanununda yer alan stok affının bu teklifte neden yer almadığına ilişkin olarak "Bu çalışmanın, en önemli hedefi, tıkanmış olan insanlara bir şekilde bu tıkanmayı gidermek için bir yol göstermek. Stok affı, kasa affı gibi konular bu tıkanmayla ilgili değil" açıklamasını yaptı.

Hazine ve Maliye Bakan Yardımcısı Dinçbaş, şunları söyledi: "Bunlar aslında kayıt dışı ekonomiye yardım eden elementler. Kasa affını getirdiğiniz zaman özellikle patronların şirketlerindeki fonları çekip kasada varmış gibi göstererek yani yalan miktarlar göstererek vergisini ödemeden işte bonustu maaştı vesaireyi ödemesini sağladıkları bir yöntem. Bunu affederek 'Evet, biz vergi almadan bunu geçiştirmeyi sağlıyoruz’ diyoruz. Böyle bir şey artık söz konusu olmayacak, bunu vurgulamak isterim ama yapılandırma tıkanmış olan insanlarımızın bu tıkanmayı aşmasında yardımcı olacak bir yöntem. Biz buna çok uzun süredir çalışıyoruz ve olabildiğince çok halk kesimini kapsayabilmesi için her kurumla konuşarak bu aşamaya getirdik."

Hüseyin Gökçe/Canan Sakarya/Dünya