TBMM'de stokçuluğa karşı caydırıcılığın artırılmasını da içeren kanun teklifinin tümü üzerindeki görüşmeler tamamlandı. CHP'li Özkoç, görüşmelere geçilmeden önce kanun teklifinin anayasaya aykırı olduğunu dile getirerek usul tartışması açılmasını talep ederken, AK Parti Kırıkkale Milletvekili Can, teklifin anayasaya uygun olduğunu belirtti.

TBMM Genel Kurulu'nda, stokçuluğa karşı caydırıcılığın artırılmasını da içeren Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'nin tümü üzerindeki görüşmeler tamamlandı.

CHP Grup Başkanvekili Engin Özkoç, Genel Kurulda, görüşmelere geçilmeden önce kanun teklifinin Anayasa'ya aykırı olduğunu dile getirerek usul tartışması açılmasını talep etti. TBMM Başkanvekili Haydar Akar, bunun üzerine usul tartışması açtı.

AK Parti Kırıkkale Milletvekili Ramazan Can, İçtüzük ve teamülleri hatırlatarak kanun teklifinin Anayasa'ya uygun olduğunu belirtti.

CHP Grup Başkanvekili Özkoç, "Cumhur İttifakı'nın sayısal üstünlüğünün olması, görüşülen maddenin anayasal olarak uygunluk taşıdığı anlamına gelmez" dedi.

Düzenlemenin, limanların hukuka aykırı şekilde özelleştirilmesini de içerdiği için kamu yararını gözetmediğini savunan Özkoç, "Teklif, Anayasa'ya aykırı. Cumhur İttifakı bir avuç insanın zenginleşmesiyle ilgili bu kararı ısrarla Genel Kurulda oylarsa Anayasa Mahkemesine götüreceğiz" ifadesini kullandı.

HDP Grup Başkanvekili Meral Danış Beştaş da teklifin TBMM Anayasa Komisyonu'na sevk edilmesini istedi.

Usul tartışmasının ardından teklifin tümü üzerinde görüşmelere geçildi.

'Yasama tekniği açısından aykırılıklarla dolu'

İYİ Parti Grubu adına söz alan Denizli Milletvekili Yasin Öztürk, "İktidar ülke gündeminden bu kadar kopuk olunca ihtiyaçlar da milletten kopuk oluyor. İhtiyaca bakalım; özelleştirme yoluyla işletme hakkı verilen limanların sözleşme sürelerinin 49 yıllığa çıkarılması. Kimin ihtiyacı bu?" diye sordu.

Eleştirilerini sürdüren Öztürk, "Kanun tekliflerini önce kamuoyunun genelinde kabul görecek bir reklam malzemesiyle süslüyorsunuz ardından Pandora'nın kutusunu açıyorsunuz. Kanun teklifinde 'stokçularla mücadele' reklamı ardına gizlenen limanlar maddesi, içeriği açısından sakıncalı, yasama tekniği açısından aykırılıklarla dolu. Bu liman işletmeleri, hisselerini yabancı şirketlere satmaya başlarsa, liman işletmeleri, limanlar milli güvenlik sorunu haline gelmeyecek mi? Bunun önüne nasıl geçeceksiniz?" ifadesini kullandı.

'Daha çok yerli, daha çok yenilenebilir'

MHP Antalya Milletvekili Abdurrahman Başkan, güneş, rüzgar, jeotermal, biyogaz gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının kurulu gücünde önemli gelişme kaydeden Türkiye'nin, enerji arzının güvenliğini ve sürdürülebilirliğini sağlamak için "daha çok yerli, daha çok yenilenebilir" şiarıyla çalışmalarını aralıksız sürdürdüğünü belirtti.

Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı elektrik üretim tesislerinin yerli aksam desteklerinden faydalanabilmesiyle Türkiye'nin, yerli aksam kapasitesinin artırılmasının son derece önem arz ettiğini anlatan Başkan, "Yenilenebilir enerji önemini artırdı, alternatif enerji kaynakları devletlerin Ar-Ge çalışmalarında önemli konulardan biri haline geldi. Türkiye de bu ciddiyetle konuya eğilmiş ve çalışmalarına hız vermiştir." dedi.

Teklifle stokçuluk konusunda düzenleme yapılacağına değinen Başkan, stokçuluğa dair idari para cezasının artırılmasıyla stokçuluk faaliyetinde bulunanlar hakkında yaptırımların ağırlaştırılarak, cezanın etkinliğinin ve caydırıcılığının sağlanacağını kaydetti.

HDP İstanbul Milletvekili Ali Kenanoğlu, limanların, kamu eliyle işletilmesi gerektiğini belirtti.

Kenanoğlu, "Limanları böyle yabancı şirketlere, firmalara verirseniz, sonucunun nelere yol açacağını da hesap edemezsiniz ve bir bakmışsınız ki ülkeniz kara para trafiğinin, uyuşturucu trafiğinin merkez noktası haline gelmiş olur ve ondan sonra da böyle gri listelere alınırsınız" dedi.

'Bu stokçular şimdi mi türedi?'

CHP Antalya Milletvekili Çetin Osman Budak, "Ekonomiyi yerle bir ettiniz, şimdi suçlu arıyorsunuz. Stoksuz ne üretim ne de satış olur" diye konuştu.

Esnaf, tüccar ve sanayicinin, dövizdeki hareketlilik nedeniyle sermayesini kaybettiğini ifade eden Budak, "Bu yüzden arttırın arttıracağınız kadar, eğer gerçekten stokçuluk yapan biri varsa o stokçunun gidip boğazına yapışın. 20 senedir bu ülkede stokçu yoktu da bu stokçular şimdi mi türedi?" diye sordu.

Trabzon Limanı'nın Borsa İstanbul'daki hisselerinin son iki yılda yüzde 185 arttığını aktaran Budak, şöyle konuştu:

"Böylesine hızlı artan dünyanın en stratejik merkezleri olan limanlar bir şekilde kapanın elinde kalıyor Türkiye'de, inanılır gibi değil. Dünyanın hiçbir yerinde 25 yıldan fazla özelleştirme olmaz. Türkiye'de de 25 ile 30 yıl aralığında yapılmış bundan önce, 1997'de başlamış, yirmi beş yıllar civarında ama müstemleke ülkelerinde, savaş halinde olan ülkelerde böyle kiralamalar görülüyor. Mesela Suriye; Rusya 49 yıllığına Suriye'de bir limanı kiralıyor, işletme hakkını alıyor. Türkiye müstemleke memleketi değildir, ticaret savaşlarının yaşandığı bir dönemde bu limanların sürelerinin uzatılması hiçbir akla, mantığa sığmaz."

'Stokçuluğa asla taviz veremeyiz'

TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu Başkanı Ziya Altunyaldız, ticaretin, ekonomik aktivite için önemi göz önüne alındığında, dış ticaret ve lojistik alanlarında olduğu kadar tedarik zincirlerinin de önemli bir halkasını limanların oluşturduğunu belirtti.

Limanların, hızlı ve hacimli ticarete zemin sağlamalarının yanı sıra aynı zamanda ülkelerin rekabetçi güçlerinin de artmasına katkı sağladığına dikkati çeken Altunyaldız, "Ülkemizin coğrafik konumu itibarıyla küresel ticarette önemli bir aktör olmasının en büyük destekçilerinden biri limanlardır. Tedarik zincirleri baştan sona yeniden yapılanırken küresel ticaretin en önemli öğelerinden olan deniz yolu taşımacılığının ve limanların da önemini yadsımak imkansız. Tüm dünyada kökten değişim gösteren tedarik zincirlerinin doğal destinasyonu konumundaki limanlarımız, aynı zamanda üretim, lojistik, ihracat bağının da en güçlü öğelerinden biri" dedi.

Kanun teklifi ile Türkiye Denizcilik İşletmeleri Anonim Şirketi ve Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demir Yolları İşletmesi Genel Müdürlüğü'ne ait bazı limanların işletme hakkı devir sürelerinin uzatılmasının öngörüldüğünü belirten Altunyaldız, "Söz konusu limanların devir sürelerini uzatarak Türkiye ekonomisine katkı sağlayacak, dış ticaretteki rekabetçi gücümüzü geliştirecek, ekonomik büyümeyi ve kalkınmayı hızlandıracak yatırımların geliştirilmesi amaçlanıyor. Bununla birlikte özel sektör eliyle yapılacak kapsamlı yatırımlarla birlikte söz konusu limanların daha yüksek verimliliğe ve kapasite kullanımına erişmelerini hedefliyoruz. Öngörülebilirliğin ve sürdürülebilirliğin sağlanmasıyla ticarette kilit roldeki limanlarımızın etkinliğinin artırılacağına inanıyorum" değerlendirmesini yaptı.

Altunyaldız, düzenlemeyle ayrıca Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğine ait bazı borç ve tahsil edilmesi gereken ödemelerin, daha önce 31 Aralık 2021'e kadar durdurulması öngörülen icra takip işlemlerinin, 31 Aralık 2023'e kadar durdurulacağını aktardı.

Stokçulukla tedarik güvenliğini, stokçulukla depolama zorunluluğunu birbirinden ayıracaklarını bildiren Altunyaldız, "Depolama ve tedarik güvenliği üretim ve tüketim güvenliği için gerekli şeyler ama stokçuluk, fahiş fiyat, haksız kazanç ve piyasayı bozan uygulamalara asla taviz veremeyiz. Düzenlemeyle tedarik zincirini bozarak haksız kazanç elde etmek amacıyla yapılan stokçuluk ve fahiş fiyat uygulamalarıyla etkin mücadeleyi amaçlıyoruz ve bunu kesinlikle sağlayacağız" mesajını verdi.

Teklif üzerinde şahsı adına söz alan CHP Kocaeli Milletvekili Tahsin Tarhan, "22 limanı ihalesiz devrediyoruz. Benim vicdanım el vermiyor. Limanların, işletme hakkını 49 yıl uzatmak bu ülkeye ihanettir." ifadesini kullandı.