ABD Hazinesi'ne bağlı FinCEN'e ait gizli kayıtlar, Avrupa'nın en büyük bankası HSBC'nin gözetim altında olduğu dönemde yasa dışı aktörlere para transferine devam ettiğini ortaya koydu.

Deutsche Welle Türkçe’den Pelin Ünker’in haberine göre; New York merkezli BuzzFeed News tarafından elde edilen ve Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu (ICIJ) Standard Chartered ile paylaşılan FinCEN Files, 88 ülkeden 400'den fazla gazetecinin 16 aylık çalışması sonucu haberleştirildi. Araştırma, temel olarak ABD Hazinesi'ne bağlı istihbarat birimi Mali Suçları Uygulama Ağı'na (FinCEN) sunulan gizli banka raporlarına ve onlarca röportaja dayanıyor.

ICIJ'in incelediği belgelere göre, ABD Hazinesi'ne bildirilen ve toplamda 2 trilyon doları aşan şüpheli işlemin yaklaşık 4.5 milyar doları HSBC aracılığıyla yapıldı. Transferler 2006 ile 2017 yılları arasını kapsıyor. HSBC, bu transferler için FinCEN'e 73 Şüpheli Eylem Bildirimi (SAR) raporu sundu.

Bankalarda uyum görevlileri olarak bilinen gözlemciler tarafından hazırlanan SAR’lar, finansal suçların ayırt edici özelliklerini taşıyan geçmiş işlemleri veya yüksek risk profiline sahip müşterilerin ya da geçmişte kanunla karşılaşan müşterilerin işlemlerini yansıtıyor. ABD'de faaliyet gösteren finans kuruluşlarının, bu raporları ABD Hazine Bakanlığı'na sunması gerekiyor; bunu yapmayan bankalar ceza ödemek zorunda kalabiliyorlar.

5 YIL GÖZETİM ALTINDAYDI

HSBC, 2012 yılında Sinaloa karteli ve diğer Meksikalı uyuşturucu çeteleri için en az 881 milyon dolar miktarındaki kirli parayı, çeşitli ülkelerdeki hesaplara transfer ettiğini ABD'li savcılara itiraf etmişti.

Savcılar tartışmalı bir karar vererek bankaya dava açmadı. Bunun yerine HSBC'nin 1.92 milyar dolar değerinde bir tazminat ödemesine ve beş yıl boyunca gözetim altında tutulmasına karar verdiler. Bu beş yıl boyunca HSBC'nin kara para aklamaya karşı vereceği mücadele, mahkemenin atadığı bir gözetmen tarafından kontrol edilecekti.

FinCEN Files'ta yer alan kayıtlar, HSBC'nin, geçmişte uyuşturucu çeteleri için yaptığı işlemler nedeniyle gözetim altında olduğu dönemde World Capital Market (WCM) gibi uluslararası bir suç şebekesi için para transferleri yaptığını ortaya koydu.

HONG KONG ŞUBESİNDEN YAPILDI

Dosyalara göre, HSBC'nin Hong Kong şubesi, kirli para akışının sürdürülmesi açısından büyük önem taşıyor. FinCEN'e sunulan SAR'lara göre, bankanın ABD'deki uyum personeli, Hong Kong şubesindeki hesaplar üzerinden 16 paravan şirket için toplamda 1.5 milyar doları bulan 6 bin 800 tane şüpheli işlem yapıldığını raporladı. ICIJ ve partnerlerinin yaptığı analize göre bu paranın 900 milyon dolarından fazlası, organize suç şebekelerine bağlı paravan şirketlere ilişkindi.

ICIJ'in incelediği SAR'lara göre HSBC uyum görevlileri, Hong Kong'da WCM'ye ait bir hesaba yapılan ve milyonlarca doları bulan işlemler için üç kez şüpheli eylem bildirimi yaptı. Bu SAR'lar, HSBC'nin, işlemleri yaptığı dönemde düzenleyicilerin WCM Ponzi şemasını araştırdığını bildiğini ortaya koydu. Ancak banka buna rağmen saadet zincirinin kirli paralarını aktarmaya devam etti.

Saadet zincirine para kaptıran yatırımcıların açtığı federal davaya göre HSBC'nin Hong Kong şubesi, "WCM'nin saadet zincirini sürdürmesi açısından büyük önem taşıyordu”. Federal hakim geçen ay davada kovuşturmaya yer olmadığına karar verirken, suçun yetki alanının dışında olduğunu belirtti.

ICIJ ve BuzzFeed News'in gerçekleştirdiği görüşmelerde HSBC'nin eski uyum görevlileri, bankanın kara para aklamayla mücadele programı hakkında- gözetim altında oldukları sürede bile- ciddi endişeler barındırdıklarını ifade etti. Görevliler, bankanın onlara şüpheli para transferlerini anlamlı bir şekilde incelemeleri için yeterli süreyi vermediklerini ve ABD dışındaki şubelerinin müşterileri hakkında çok önemli bilgileri toplama taleplerini çoğu zaman önemsemediklerini ifade ettiler.

Saadet zincirinin kurucusu Ming Xu ise ICIJ'e verdiği özel röportajda, HSBC tarafından kendisine Hong Kong'daki WCM banka hesaplarına giden yüksek meblağlı para transferleriyle ilgili hiçbir soru sorulmadığını ifade etti.

UYUŞTURUCU KARTELLERİ

ICIJ'in analizine göre sızdırılan kayıtlar ayrıca, HSBC'nin, daha sonra Brezilya hükümetinden çalınan devlet fonlarını taşıdığı ortaya çıkan şirketler için, 2014-2015 yılları arasında en az 31 milyon dolarlık işlem yaptığını gösterdi.

Belgeler, HSBC'nin uyuşturucu kartelleriyle ilişkisinin sonlanmadığına da işaret etti. ICIJ'in incelediği belgeler göre banka, ABD yetkilileri tarafından uyuşturucu kartelleri adına kara para akladığı belirtilen Panama merkezli Vida Panama için, 2010-2016 arasında 292 milyon dolardan fazla para transferi gerçekleştirdi.

HSBC, ICIJ'in sorduğu detaylı soruların birçoğuna cevap vermedi. HSBC sözcüsü Heidi Ashley, yaptığı açıklamada, bankanın gözetim altında olduğu dönemde yaptığı bir dizi değişikliği savunarak, "2012 yılından beri HSBC finansal suçlarla mücadele etmedeki kapasitesini geliştirdi. HSBC 2012'de olduğundan çok daha güvenli bir kurum” ifadelerini kullandı.

FinCEN kayıtlarından sızdırılan belgeler, 2 bin 100'den fazla şüpheli eylem bildirimini içeriyor. BuzzFeed News'e göre FinCEN, 2011 ile 2017 arasında 12 milyondan fazla ve yalnızca 2019'da iki milyondan fazla SAR aldı. Buna göre incelenen SAR’larda ortaya çıkan 2 trilyon dolarlık şüpheli işlem, kayıtların sadece küçük bir bölümünü oluşturuyor.

CHELSEA KULÜBÜNÜN SAHİBİ ROMAN ABRAMOVİÇ RAKİP OYUNCULARA YATIRIM YAPTI

FinCEN belgeleri adlı kamuoyuna sızdırılan gizli belgeler, Chelsea futbol kulübünün sahibi milyarder Roman Abramoviç'in rakip futbolculara gizli yatırımlar yaptığını ortaya koydu. Bu futbolcular arasında, 2014'teki Şampiyonlar Ligi maçında Chelsea'ye karşı mücadele eden Perulu Andre Carrillo da bulunuyor.

BBC Türkçe’de yer alan habere göre; Abramoviç'in rakip futbolculara ait yatırımlarını İngiltere'ye ait Virgin Adaları'ndaki bir şirket aracılığıyla gerçekleştirdiği bildiriliyor.

Abramoviç'in sözcüsü herhangi bir kural ya da kanun ihlâlinin olmadığı açıklamasında bulurken, bu durumun çıkar çatışması yarattığını düşünenler de var.

İngiltere Futbol Federasyonu eski başkanı David Triesman BBC'ye yaptığı açıklamada, bir futbol kulübünün sahibinin başka takımlardaki oyuncularda haklarının bulunmasının "uygun olmadığını" söyledi. Triesman, "Üçüncü şahıs mülkiyeti tam da bu nedenle yasaklandı" dedi.

FinCEN belgeleri, Rusya ve İsrail vatandaşı milyarder Roman Abramoviç'in Virgin Adaları'ndaki Leiston Holdings isimli offshore şirketinin sahibi olduğunu ve bu şirket üzerinden üçüncü şahıs mülkiyeti edindiğini ortaya koydu.

Tartışmalı uygulama, bir futbolcunun bonservisi başta olmak üzere tüm pazarlama ve satış haklarının, kulübünün dışında bir yatırım fonu veya üçüncü bir şahısça alınıp satılmasına olanak sağlıyordu.

Uygulama, İngiltere 1. Ligi'nde 2008 yılında, uluslararası arenada ise 2015 yılında yasaklanmıştı.

ÇIKAR ÇATIŞMASI MEYDANA GELDİ Mİ

2011 yılında Leiston Holdings, Andre Carrillo'nun Alianza Lima'dan transferi için Sporting Lizbon'a 1 milyon euro borç vererek futbolcunun ekonomik haklarının yüzde 50'sini satın aldı.

Anlaşmaya göre, Carillo'ya 6 milyon eurodan fazla transfer ücreti teklif edilirse ve Sporting Lisbon bu teklifi kabul etmezse, kulübün Leiston Holdings'e teklifin yüzde 45'ini ödemesi gerekiyordu.

Sporting Lisbon ayrıca Carrillo'nun kulüp için oynadığı sezon başına Leiston Holdings'e 127 bin eurodan fazla bir para ödemeyi kabul ediyordu.

Portekizli kulübün 2014-2015 yılında Leiston Holdings'e 2,6 milyon euro borçlu olduğu anlaşılıyor.

Leiston Holdings'in, Sporting Lisbon için 2012-2013 yıllarında oynayan Gael Etock ve 2012-2016 yıllarında oynayan Valentim Viola'da da hak sahibi olduğu anlaşılıyor.

Eski İngiliz millî futbolcu John Barnes BBC Panorama'ya yaptığı açıklamada, üçüncü şahıs mülkiyeti sahada oynanan futbolu etkilemese de, futbolcuların oynadıkları kulübe bağlılıklarının önemli olduğunu söylüyor:

"Ahlaki açıdan bakacak olursanız, bir kulübe imza attığınızda, sizin varlığınız ve sadakatiniz yüzde 100 bu kulübe ait olmalı."

Abramoviç'in sözcüsü ise "Banka işlemlerinin gizli olması bunun yasa dışı olduğu ya da kural veya düzenlemeleri ihlâl ettiği anlamına gelmez" dedi.

Sözcü, bu banka işlemlerinin FIFA'nın kuralları değiştirmeden önce yapıldığını belirtti.

Abramoviç, Chelsea'yi elinde bulunduran şirketleri 2003 yılında satın aldı.

DOĞU KUDÜS'E YAHUDİ YERLEŞİMCİLERİ YERLEŞTİREN KURULUŞA YARDIM ETTİ

BBC'nin araştırması, Abramoviç'in Doğu Kudüs'e Yahudi yerleşimcilerin taşınmasına imkan sağlayan Elad isimli sivil toplum kuruluşuna şirketleri aracılığıyla yüz milyonlarca dolar bağışta bulunduğunu da ortaya koydu.

İsrail, işgali altındaki Doğu Kudüs'e Yahudi yerleşimcileri yerleştirerek uluslararası hukuku ihlal ediyor. İsrail ise, bu suçlamayı reddediyor.

Abramoviç'in sözcüsü, Rus milyarderin İsrail ve Yahudi sivil toplumunun bir destekçisi olduğunu söyledi.

Abramoviç, 2019 yılının Forbes listesine göre 12,9 milyar dolarlık servetiyle, Rusya'nın en zenginlerinden biri.

Yahudi olan Abramoviç, 2018 yılında İsrail vatandaşlığı da edinmişti.

Abramoviç'in Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile yakın ilişkileri olduğuna inanılıyor.

FİNCEN BELGELERİ NEDİR

FinCEN belgeleri, 2 bin 500'ün üzerinde dokümanı kapsıyor. Dosyanın önemli bir bölümünü bankaların 2000-2017 yılları arasında ABD'li yetkililere gönderdiği belgeler oluşturuyor.

Bankalar bu belgelerde müşterilerinin hesaplarındaki para hareketleriyle ilgili kaygılarını yetkililere iletiyorlar.

Belgeler uluslararası bankacılık sisteminin en sıkı korunan sırları arasında gösteriliyor.

Bankalar bu belgeleri şüpheli hesap hareketlerini ihbar etmek için kullansa da belgelerin kendileri bir suçun kanıtı olarak görülmüyor.

ABD merkezli haber sitesi Buzzfeed'e sızdırılan belgeler, dünyanın dört bir yanından araştırmacı gazetecileri bünyesinde barındıran bir konsorsiyumla da paylaşıldı.

Toplamda Türkiye dahil 88 ülkeden 108 basın kuruluşuna ulaşan belgeler üzerinde BBC'de ise Panorama programı çalıştı.

Yüzlerce gazeteci, ayrıntılı teknik dokümanları inceleyerek büyük bankaların ifşa olmasını istemeyeceği bilgilere erişmeyi başardı.