Uluslararası yardım kuruluşu Oxfam, enerji ve gıda fiyatlarındaki artışın dünya çapında milyonlarca insan üzerindeki baskıyı artırmasıyla birlikte pandemi sonrası artan eşitsizliğin üstesinden gelmek için hükümetlere acilen harekete geçme çağrısında bulundu.

Dünyanın ekonomik ve siyasi elitlerinin Dünya Ekonomik Forumu için İsviçre’nin Davos kentinde biraraya geldiği gün “Acıdan Kâr Etmek” adlı bir rapor yayımlayan Oxfam, son 24 ayda 62 yeni gıda milyarderi ortaya çıktığının altını çizdi.

Raporda, milyarder sayısının 573 artarak 2 bin 700’e yaklaştığı tespit edildi.

Raporda, milyarderlerin servetinin son 2 yılda önceki 23 yıldaki kadar arttığı, enerji ve gıda sektöründeki zenginlerin servetinin her iki günde 1 milyar dolar arttığı ve pandemi döneminde her 30 saatte yeni bir zengin ortaya çıktığı belirtildi.

GIDA SEKTÖRÜNDE 62 YENİ MİLYARDER

Kuruluş, sadece gıda sektöründe 62 yeni milyarder çıktığını vurguladı.

Oxfam’ın direktörü Gabriela Bucher rapor sunumunda, pazar günü başlayan Dünya Ekonomik Forumu zirvesini işaret ederek “Milyarderler, servetlerindeki inanılmaz artışı kutlamak için Davos'a geliyor. Pandemi, gıda ve enerji fiyatlarındaki keskin artışlar, basitçe söylemek gerekirse, onlar için bir lütuf oldu. Bu arada, aşırı yoksullukla ilgili onlarca yıllık ilerleme şimdi tersine dönüyor ve milyonlarca insan sadece hayatta kalmanın maliyetinde imkânsız artışlarla karşı karşıya” ifadelerini kullandı.

CARGİLL TARİHİN EN YÜKSEK KÂRINI AÇIKLADI

Gıda fiyatlarının rekor seviyelerde arttığı günlerde, gıda şirketlerinin kârlarına kâr kattığını belirtilen raporda, Cargill’in 12 aile üyesi milyarder statüsüne sahip, bu sayı salgından önce sekiz olduğu belirtildi.

Cargill şirketi küresel gıda pazarının yüzde 87’sini elinde tutan dört şirketten biri. Şirketin 2021 yılında 5 milyar dolar ile tarihinin en yüksek kârını açıkladığı hatırlatılırken, 2022 yılında gelirleri açısından yeni bir rekor kırması beklendiği yazıldı.

Raporda, Rusya’nın Ukrayna’yı işgaliyle beraber hızlı bir şekilde artan enerji fiyatlarıyla ilgili şu ifadeler kullanıldı:

“Enerji fiyatlarının 1973’ten sonraki en yüksek seviyeyi görmesiyle, büyük enerji şirketlerinin geliri ikiye katlandı. 2022’de enerji tüketiminin maliyetinin ise yüzde 50 artacağı öngörülüyor. Son 12 ayda ham petrolün fiyatı yüzde 53, doğalgazın ise yüzde 148 arttı. Petrol, enerji ve kömür sektöründeki zenginlerin serveti son 2 yılda 53,3 milyar dolar, bir başka ifadeyle yüzde 24 arttı. En büyük beş enerji şirketi (Chevron, Exxon, Shell, BP ve TotalEnergies) geçen sene 82 milyar dolar gelir elde etti. Dakikada 2 bin 600 dolara denk geliyor.”

ACİL SERVET VERGİSİ ÖNERİSİ

İlaç sektöründe de kârların hızla arttığı belirtildi. Raporda, pandemide ilaç sektöründe 40 yeni milyarder ortaya çıktığının altı çizilirken, ilaç sektöründeki dev şirketlerin sadece aşılar sayesinde dakikada bin dolar kazandığı kaydedildi.

Oxfam, Davos’taki liderlere “son 20 yılın en büyük sefalet artışı” ile mücadele etmek için acilen servet vergileri getirmeleri çağrısında bulundu. Kuruluş, dünya devletlerinin Arjantin tarafından uygulanan tek seferlik dayanışma vergisini örnek alması gerektiğini belirtti. Arjantin salgında servetlerini büyüten zenginlere getirdiği bu vergi ile 223 milyar peso (1,5 milyar dolar) toplamıştı.

Kuruluşun bir diğer talebi ise krizlerden kâr etmenin önüne geçmek için büyük şirketlere geçici vergiler getirilmesi. Oxfam’a göre sadece 32 uluslararası büyük şirkete getirilen bu tarz bir vergi 2020 yılında 104 milyar dolar kaynak yaratabilirdi.

Oxfam, sorunların çözümü için üç öneri sundu. Servetini katlayanlara uygulanacak yüzde 90’lık bir ekstra kazanç vergisinin yanı sıra, milyonerlere yüzde 2, milyarderlere yüzde 5 oranında uygulanacak kalıcı servet vergisinin yılda 2,5 trilyon dolar kaynak yaratacağı belirtildi. Oxfam, ayrıca IMF, OECD ve AB’nin hükümetlere haksız kazanç vergisi getirilmesini önerdiğini yinelerken, İtalya’nın böyle bir vergi uygulayan ilk ülke olduğu belirtildi. İkinci Dünya Savaşı sırasında Fransa’nın yüzde 100’lük bir savaş dönemi vergisi getirdiği hatırlatılarak, “Benzer bir hırsa ihtiyacımız var” denildi.

Oxfam raporundan öne çıkanlar şöyle:

•Dünyada 2668 milyarder var. Pandeminin başladığı 2020 yılına göre 573 kişi daha fazla
•En zengin 10 kişinin serveti, en fakir yüzde 40’dan fazla
•En zengin 20 milyarderin serveti, bütün Sahra Altı ülkelerinin gayri safi hasılasından fazla
•Elon Musk servetinin yüzde 99’ını kaybetse bile, yine de en zengin 0,00001’lik gruba girebilir
•İnsanların yüzde 99’unun geliri pandemi nedeniyle geriledi.
•Zenginlerin serveti pandeminin ilk döneminde yaşanan şoku atlatmasına rağmen en düşük gelir grubundakilerin geliri henüz pandemi öncesindeki seviyeye gelemedi
•Pandemiden önce cinsiyet eşitsizliğinin 100 yılda kapanacağı tahmin edilirken şu anda bu rakama 136 yıl.
•2021 yılında, 2019’a göre, iş gücünde 13 milyon daha az kadın var.
•En fakir ülkelerde her sene 5,6 milyon insanın sağlık imkânlarına erişemediği için öldüğü tahmin ediliyor.
•En büyük 5 enerji şirketi Chevron, Exxon, Shell, BP ve TotalEnergies 2021’de dakikada 2 bin 600 dolar gelir elde etti. Ekonomi Servisi