Geçen yıl yayınlanan ve sigara içenlerin yeni tip koronavirüse (Kovid-19) yakalanma olasılığının içmeyenlere göre yüzde 23 daha düşük olduğunu iddia eden makale, bazı yazarlarının tütün şirketleriyle olan finansal bağlarının tespit edilmesinin ardından yayınladığı tıp dergisinden çekildi.

Daha önce Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), akciğer fonksiyonlarını zayıflatması nedeniyle sigaranın solunum yolu enfeksiyonlarının ağır seyretme riskini artırdığı yönünde uyarılarda bulunmuştu.

Ancak geçen yılın temmuz ayında European Respiratory Journal tarafından yayınlanan bir makalede, sigara içmenin Kovid-19 nedeniyle hastaneye yatışlarla ilişkili olmadığı ve sigara içenlerin virüsü kapma riskinin çok daha düşük olduğu iddia edildi.

Makale, anaakım medyada geniş bir yer buldu.

Dumansız Dünya Vakfı, NOSMOKE ve tütün endüstrisi bağlantıları

European Respiratory Journal dergisinin sonuncu baskısında ise, sözgelimi makalenin çekildiği bildirimi yer aldı.

Guardian'da yer alan habere göre bildirimde, "Yazarlardan ikisinin, makalenin sunulması sırasında muhtemel çıkar çatışmalarını açıklamada başarısız olduğu editörlerin dikkatine sunuldu" denildi.

"Yani, yazarlardan biri (José M. Mier) o dönem tütün endüstrisine sigaranın zararlarının azaltılması konusunda danışmanlık sağlamada mevcut ve süregelen bir role sahipti" denilen bildirimde, ikinci yazar Konstantinos Poulas'un da o zamanlarda Yunan sivil toplum kuruluşu 'NOSMOKE'ta baş araştırmacı olduğuna dikkat çekilerek, bu STK'nın, tütün endüstirisi tarafından finanse edilen Dumansız Dünya Vakfı'ndan fon alan bir bilim ve inovasyon merkezi olduğu vurgulandı.

Yunanistan merkezli 'NOSMOKE', elektronik sigara ürünleri geliştirmesi ve e-sigara konusunda profesyonel araştırmaları teşvik etmesiyle öne çıkıyor.

Bununla birlikte bildirimde, makalenin geri çekilme kararına yazarların itiraz ettiği kaydedildi. Bildirimde, "Editörler ayrıca, katkıda bulunan iki yazarın tütün endüstrisi ile ilgili çıkar çatışmalarını açıklamadaki başarısızlığı dışında, yazarlardan herhangi birinin bilimsel bir suistimal sorunu olmadığını da kabul etmektedir" notu düşüldü.

'Verilerin halka açık bir şekilde yayınlanmasını teklif ettim'

Makalenin yazarlarından Konstantinos Farsalinos, Retraction Watch'a yaptığı açıklamada , çıkar çatışmalarının 'çalışmanın ana amaç ve hedefleriyle ilgisi olmadığını' söyledi.

"İlaveten, tüm bulguların bağımsız olarak doğrulanabilmesi için tüm veri setini ve istatistiksel dökümü halka açık bir şekilde yayınlamayı teklif ettim" diyen Farsalinos, "Editörler bunu reddetti. Teklifimin geri çekme bildirimide belirtilmesini istedim, ancak bu da editörler tarafından reddedildi. (Makelenin) Geri çekilmesine karşıyım ve bunun haksız ve asılsız olduğunu düşünüyorum" ifadelerini kullandı.

Sigara karşıtı Quit Victoria'nın direktörü Dr. Sarah White ise, makalenin geri çekilmesi yönünde alınan kararın doğru olduğunu savundu.

'Okuyucunun, yazarların sektörle içli dışlı olup olmadıklarını bilmesi gerekir'

White, yaptığı açıklamada, "Verilere tarafsız bir şekilde bakabilmek için araştırmaya gerçekten güveniyoruz, aynı zamanda bu verilerin yorumlanmasına da güveniyoruz. Okuyucunun, yazarların bazı potansiyel veya fiili çıkar çatışmaları olduğunu veya sektörle içli dışlı olup olmadıklarını bilmesi gerekir" diye konuştu.

Bununla birlikte White, sigara içenlerin Kovid-19'a yakalanma olasılığının daha düşük olduğu veya daha az etkineldiği iddiasını destekleyen güçlü bir kanıt olmadığını da sözlerine ekledi.

'Veriler eksik'

Öte yandan 'BMJ Kanıta Dayalı Tıp dergisi'nde yayınlanan bir makalede, sigaranın Kovid-19'a karşı koruyucu olduğu yönünde yanlış izlenim uyandırabilecek çeşitli önyargılar ve bilgi boşlukları olduğu belirtildi.

Makalede, bu yöndeki iddiaları destekleyen verilerin sınırlı ve şaibeli olduğuna vurgu yapılarak, söz konusu hatalı neticenin eksik veri toplamaktan kaynaklandığı ifade edildi.