Kadavradan nakil bekleyen her 100 kişiden sadece 3’ü bu imkâna sahip. Durumun böyle olması hastaları kimi zaman yasadışı yollara itiyor. Yaşayabilmek için İran, Hindistan gibi ülkelere giderek nakil şansı arıyor. Öte yandan yasak olmasına rağmen internet, böbreğini sattığını söyleyenler ilanlarıyla dolu. […]

Türkiye’de organ bağışı oranını yetersizliği nedeniyle 23 bin hasta böbrek nakli bekliyor. Kadavradan nakil bekleyen her 100 kişiden sadece 3’ü bu imkâna sahip. Durumun böyle olması hastaları kimi zaman yasadışı yollara itiyor.

Yaşayabilmek için İran, Hindistan gibi ülkelere giderek nakil şansı arıyor. Öte yandan yasak olmasına rağmen internet, böbreğini sattığını söyleyenler ilanlarıyla dolu. Organ satmanın, almanın ve nakletmenin yasal olmadığı bir ortamda ilanlara yasal takip uygulanmaması dikkat çekiyor.

Geçen hafta İstanbul Sultangazi’de otobüs duraklarına “Acil satılık böbrek” ilanı yapıştıran kişi, maddi imkansızlık nedeniyle bu yola başvurduğunu söylemişti. İnternette ve Facebook’ta yaptığımız küçük araştırmada çok sayıda ilanla karşılaştık. Böbrek arayanların ve satanların bir araya geldiği yasadışı platformlar oluşmuş.

TELEFONDA ORGAN PAZARLIĞI

Sayfada, “Böbrek ve karaciğer arayan veya bağışlamak isteyen herkes özelden mesaj atabilir veya duvardan paylaşımda bulunabilir. Tüm hastalarımıza acil şifalar dileriz” yazılı bir ilan var. Altındaysa üç binin üzerinde yorum. Kimi bir umut böbrek arıyor, kimiyse borcunu kapatma derdinde böbreğini satmak istiyor. Böbreğini satmak isteyen ilanlardan birini arıyoruz. İlan sahibi, borçlarından kurtulmak için böyle bir yol bulduğunu belirterek; “Maddi olarak kesin bir aralığım yok, borçlarımdan kurtulsam yeter. Sürecin, nasıl işlediğine dair de bir bilgim yok” dedi. Bir başka ilan sahibiyse, “250 bin liraya böbreğimi veririm. Sağlıklıyım, spor yapıyorum, alkolüm yok sigarayı arada içiyorum” ifadelerini kullandı. Söz konusu Facebook grubunda böbrek satacak kişilerin borcu olmaması gerektiğinden de söz ediliyor. Bu noktayı sorduğumuzda “Borcunuz varsa etik kuruldan geçemezsiniz” deniliyor. Organlarını satanlar “En büyük sıkıntı etik kurulu aşamamak. Ancak bazı kişiler para karşılığı bu sorunu çözeceklerini söylüyor” dedi. Durum, yasadışı yollardan organ satışının mümkün olduğunu kuşkusunu da artırıyor.

Çaresizliğin geldiği nokta

İstanbul Tabip Odası Genel Sekreteri Dr. Osman Öztürk, konuya ilişkin şöyle dedi:

“Asıl neden vatandaşın içine düşürüldüğü yoksulluk, çaresizlik, fakirliktir. Meselenin özü ne yazık ki budur. İnsanlar yaşadıkları maddi sıkıntılar nedeniyle kendi bedenlerinin bir parçasından vazgeçmek zorunda kalıyor. Vatandaşa illegal yollardan yapılan organ naklinin sakıncalarını anlatalım tabii ama zaten yasalar tarafından doğrudan yasaklanmıştır bu. Organ bağışı teşvik edilmesi gereken insani bir durumken, bunun parayla satılması da insanlık dışıdır. Burada kritik olan şeyse insanların buna mecbur bırakılmasıdır.”

Berrak Güngör/Birgün