İhracatın lokomotif sektörlerinden otomotivde, yarı iletken (çip) krizinin etkileri büyüyor. Sektör, aylık bazda bu yılın en düşük ihracatını mayıs ayında gerçekleştirdi. OİB Başkanı Baran Çelik, çip sorunu nedeniyle ana sanayinde bazı firmaların üretime ara vermesinin bu düşüşte etkili olduğunu vurguladı.

Uludağ Otomotiv Endüstrisi İhracatçıları Birliği (OİB), mayıs ayı ihracat verilerini açıkladı. Otomotiv endüstrisi, mayıs ayında baz etkisi ile geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 56,5 artışla 1,9 milyar dolar ihracata imza attı. Sektör bu yıl içerisinde ilk kez 2 milyar doların altında ihracat gerçekleştirmiş oldu.

OİB Yönetim Kurulu Başkanı Baran Çelik, “Yarı iletken çip sorunu nedeni ile ana sanayinde bazı firmaların üretime ara vermesi, tam kapanma tedbirleri ve bayram tatili, mayıs ayı ihracatının aylık ortalamaların altında kalmasında etkili oldu” dedi.

Çelik, yıllık hedefl erinde değişiklik olmadığını belirterek, "Çip sorunu azaldığında talep yüksek olduğundan pazarda hedefin rahat yakalanacağını düşünüyoruz. Hedefimiz yılsonunda 30 milyar dolarlık ihracat rakamına ulaşmak" dedi.

İhracatı yine tedarikçiler sırtladı

Mayıs ayında tedarik endüstrisi, binek otomobiller ve otobüs- minibüs-midibüs ihracatı çift haneli artarken, eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar ihracatı da çift haneli düşüş gösterdi. Yılın ilk beş ayında ise otomotiv endüstrisi ihracatı yüzde 37 artışla 12 milyar dolar olurken, ortalama aylık ihracat 2,4 milyar dolar olarak gerçekleşti.

Mayıs ayında tedarik endüstrisi geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 105 artışla 925 milyon dolar ihracat yaparken, nisanda olduğu gibi bu ay da en büyük ürün grubunu oluşturdu. Ancak tedarik sanayisinde de geçen aya göre düşüş olduğu dikkat çekti. Avrupa’da Türk tedarikçilerden de alım yapan bazı ana sanayi firmalarının fabrikada üretime ara vermesi, bu düşüşte etkili oldu. Nisan ayında tedarikçiler ihracatta 1 milyar doları aşmıştı. Mayıs ayında tedarik endüstrisinde en fazla ihracat yapılan ülke olan Almanya’ya ihracatta yine baz etkisi ile yüzde 146 oranında artış görülürken, önemli pazarlardan İtalya’ya yüzde 169, Fransa’ya yüzde 113, ABD’ye yüzde 225, Rusya’ya yüzde 139, Birleşik Krallık’a yüzde 225, İspanya’ya yüzde 169 ihracat artışı görüldü.

Mayıs ayında binek otomobil ihracatı yüzde 44 artışla 682 milyon dolar, eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar ihracatı yüzde 33 düşerek 98 milyon dolar, otobüs-minibüs- midibüs ihracatı da yüzde 26 artarak 92.5 milyon dolar oldu. Binek otomobillerde önemli pazarlardan Fransa’ya yüzde 66, İtalya’ya yüzde 160, ABD’ye yüzde 537, Mısır’a yüzde 279, Polonya’ya yüzde 67, Birleşik Krallık’a yüzde 43 ihracat artışı yaşandı. Eşya Taşımaya Mahsus Motorlu Taşıtlarda ise Birleşik Krallık’a yüzde 50, Fransa’ya yüzde 52, İtalya’ya yüzde 32, Belçika’ya yüzde 85, Slovenya’ya yüzde 92 ihracat düşüşü, ABD’ye ise yüzde 100 artış yaşandı.

Endüstrinin en büyük pazarı olan Almanya’ya mayısta yüzde 75 artışla 318 milyon dolar ihracat yapılırken, ikinci büyük pazar Fransa da yüzde 67’lik artışla 241 milyon dolarlık ihracat kaydedildi. Üçüncü büyük pazar olan İtalya’ya yönelik ihracat da yüzde 92 artışla 133 milyon dolar ihracat yapıldı. Mayıs ayında önemli pazarlardan Birleşik Krallık’a yüzde 43, İspanya’ya yüzde 51, Polonya’ya yüzde 113, ABD’ye yüzde 373, Rusya’ya yüzde 120, Mısır’a yüzde 134, İsrail’e yüzde 61 ihracat artışı yaşandı. AB ülkeleri toplam ihracattan yüzde 66 pay aldı.

Tayvan’daki vaka artışları çip krizini derinleştirebilir

Pandemiyle birlikte başlayan yarı iletken (çip) krizi, otomotiv ve elektronik devlerinin üretimini etkilemeye devam ediyor. Geçen hafta Stellantis ve Nissan gibi büyük oyunculardan yeni bant durdurma haberleri gelirken, çipin üretim merkezlerinden Tayvan’daki COVID-19 vaka artışları sektörde endişeleri artırdı. Çiplerin paketlemesi ve testlerini yapan Tayvanlı elektronik şirketi King Yuan, fabrikada artan vaka sayıları nedeniyle üretime birkaç gün ara verme kararı aldı.

Uzmanlar, Tayvan’da yaşanan vaka artışlarının çip krizini derinleştirebileceği uyarısında bulunuyor. Fitch, krizin bu yıl küresel otomotiv otomotiv satışlarında yüzde 5’lik kayıp yaratacağını öngörürken, krizin 2022’den önce çözülmesi beklenmiyor. Çip üreticileri kapasiteyi artırmaya yönelik çalışmalarını sürdürürken, Alman teknoloji şirketi Bosch da bugün (7 Haziran) ülkenin Başbakanı Angela Merkel’in katılımıyla Dresden çip fabrikasının açılışını gerçekleştirecek.

Haydar Yenigün: Haziran ve sonrası da belirsiz

Türkiye’nin sanayi devlerinden Ford Otosan, küresel çapta yaşanan çip krizi nedeniyle yaz tatillerini de öne çekerek, üretime iki ay ara verme kararı almıştı. Bu gelişme, mayıs ayında otomotiv ihracatının hızını kesen ana etkenlerden biri oldu.

 Ford Otosan Genel Müdürü Haydar Yenigün, çip krizinin üretim ve ihracatta yarattığı kaybı, “Çip krizi nedeniyle mayıs ayında bizim ihracatımız çok düşük, yok denecek kadar azdı. Haziran ve sonrası da belirsiz. Çip krizi halen çok sıcak” sözleriyle vurguladı.

Ford Otosan, nisan ayında KAP’a yaptığı açıklamada yarı iletken tedarikinde yaşanan küresel sıkıntılar nedeniyle Gölcük fabrikasında 19 Nisan-13 Haziran döneminde üretime ara verileceğini, Yeniköy ve Eskişehir fabrikalarında faaliyetler devam edeceğini açıklamıştı.

Şirket, bu gelişmeden birkaç hafta sonra KAP'a yeni bir açıklama yaparak, üretimin 13 Haziran yerine 7 Haziran tarihinde başlayacağını duyurdu. Aynı açıklamada, Eskişehir Kamyon fabrikasında ise 31 Mayıs-17 Haziran tarihleri arasında üretime ara verilmesine karar verildi. Yeniköy fabrikasında üretim devam edecek. Türkiye’de üretim yapan diğer otomotiv firmalarında çip kaynaklı üretimde bir duruş söz konusu olmazken, yetkililer yaşanan belirsizlikten endişeli.

Aysel Yücel/Dünya