Merkez Bankası’nın likidite sıkılaştırma yönetimi kapsamında attığı sıkılaştırma adımları politika faizini yükseltmeden piyasadaki faizleri yükseltiyor.

Merkez Bankası piyasaya verdiği paranın maliyetini artırdıkça hem kredi faizleri hem de mevduat faizleri artışa geçti. Son olarak zorunlu karşılıklarda yapılan artış da mevduatı bankalar için daha cazip hale getirdi. Analistler formülünde gevşeme yaptığı Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’ndan (BDDK) aktif rasyosunu kaldırmasını bekliyor. Aktif rasyosu da kalkarsa mevduatın yatırım aracı olarak daha cazip hale gelme şansı da artacak.

İhtiyaç kredi faizi yüzde 17 sınırında

Merkez Bankası verilerine göre 14 Ağustos haftasında bankaların ihtiyaç kredisi faizleri yıllık yüzde 16,93 seviyesine çıktı. 31 Temmuz haftasında yüzde 11,48 seviyesinde olan faiz oranları son iki haftadır hızlı bir yükseliş seyri izliyor. Merkez Bankası da son Para Politikası Kurulu toplantısı sonrası yaptığı açıklamada bireysel kredi artışına dikkat çekmiş sıkılaştırma adımlarıyla bu artışın kademeli olarak normale dönmesini beklediğini belirtmişti. Taşıt kredisi faizleri de benzer bir seyir izliyor. Kamu bankalarının kampanyasının devreye girdiği haziran başının ardından 12 Haziran haftasında yıllık yüzde 11,20 ile yılbaşından bu yana en düşük seviyesini gören taşıt kredi faizleri 14 Temmuz haftasında yüzde 14,14’e çıktı. İhtiyaç kredisi faizleri de bu yılın zirvesine geldi. Son iki haftalık sert yükseliş taşıt kredisi faizlerinde de yaşandı. Merkez Bankası’nın sıkılaştırma adımları iki faiz oranını da yükseltti.

Konutta son üç haftada artış

Konut kredisi ise kamu bankalarının kampanyaları ile oldukça cazip hale gelmiş ve kredili konut satışları üst üste rekor kırmıştı. Ancak hem kredi genişlemesinin kademeli olarak geri çekilmesi hem de Merkez Bankası’nın sıkılaştırma adımları konut kredisi faizini de yükseltti. Yüzde 9,01 ile en düşük seviyesini 26 Haziran haftasında gören konut kredisi faiz oranı da 14 Ağustos haftasında yıllık yüzde 9,99 ile çift hane sınırına dayandı. Kamu bankaları son üç haftadır konut kredisi faiz oranlarını yükseltiyor. Birinci el konutta yüzde 0,75’e kadar düşen aylık faiz oranları yüzde 0,99’a, ikinci el konut faiz oranları da yüzde 1,05’e kadar çıktı.

Ticari kredi faizleri yılın zirvesinde

Ticari kredi talebi ve kullandırımı son 4 haftadır ivme kaybetmişti. TL ticari kredi faizi de 17 Temmuz haftasındaki yüzde 9,30 seviyelerinden önce çift haneye yükseldi ardından daha sert bir yükseliş hareketine geçti. 14 Ağustos haftasında TL ticari kredi faizleri yıllık ortalama yüzde 13,58’e kadar çıktı ve bu yılın en yüksek seviyesine işaret ediyor. Euro ve dolar kredi faizlerinde ise kur oynaklığı kapsamında dalgalı bir seyir var. 7 Ağustos haftasında yüzde 4,04 olan Euro kredi faiz oranları 14 Ağustos haftasında yüzde 2,99’a indi. Dolar kredi faizi ise 7 Ağustos haftasında yüzde 2,86 iken 14 Ağustos haftasında yüzde 4,19 seviyesine yükseldi.

3 aya kadar vadede faiz yüzde 10’u aştı

Pandeminin ekonomi üzerindeki olumsuz etkilerini en aza indirmek için Merkez Bankası’nın genişleme adımları TL mevduat faizlerinin sert gerilemesine yol açmıştı. Faizlerdeki bu düşük seyir de mevduat yatırımcılarını borsa ve diğer alternatif yatırım araçlarına yönlendirmişti. Mevduat faizlerindeki düşüş enflasyondaki artışla negatif reel faiz dönemi yaşanmaya başlamıştı. TL mevduat faiz oranı 1 aya kadar vadede 31 Temmuz haftasında yüzde 6’87’ye kadar inmişti.

Mevduat faizleri de yavaş yavaş toparlanıyor son Merkez Bankası ve BDDK adımlarının ardından. Merkez Bankası verilerine göre 1 aya kadar vadeli ortalama TL mevduat faiz oranı yüzde 8,10’a çıktı. 7 Ağustos haftasında yüzde 7,34 seviyesindeydi. 14 Ağustos haftasında 1 aya kadar vade faiz oranı yüzde 8,10’a çıktı. 3 aya kadar vadede ise 14 Ağustos haftasında yüzde 10,06 ile çift haneye gelindi. Bankaların 1 yıla kadar vadeleri de yüzde 8,73 seviyesine yükselirken 1 yıl ve daha üzeri TL mevduat faiz oranı da yüzde 8,93 oldu. Bu oranlar Merkez Bankası’nın bankaların uyguladıkları faiz ortalamaları üzerinden hesaplanıyor. Ancak TL mevduatın büyüklüğüne göre de bankaların uyguladığı faiz oranları değişim gösteriyor. Zorunlu karşılık artışı ve sıkılaştırma adımlarının TL mevduat faizlerini daha yukarı çekmesi bekleniyor.

Dolar ve Euro mevduatta da yükseldi

Euro ve dolar mevduat faizleri de aktif rasyosu formülünü tutturabilmek için bankaların kaçındıkları bir mevduat türüydü. Aktif rasyosu formülündeki gevşeme ve sıkılaştırma adımları Euro ve dolar mevduat faizlerinin de kıpırdanmasına neden oldu. Merkez Bankası verilerine göre bankaların ortalama Euro mevduata uyguladıkları faiz oranı yüzde 0,35, dolar mevduata uyguladıkları faiz oranı ise yüzde 0,95 oldu. Bankaların 1 yıla kadar vadede dolar mevduata uyguladıkları ortalama faiz oranı da yüzde 0,98 ile yüzde 1 sınırına geldi.

Şebnem Turhan/Dünya