Londra swap piyasalarında gecelik vadede lira faizleri Türk bankalarının Londra piyasalarına lira akışını durdurmalarıyla Nisan 2019'da yüzde 1.200'e sert yükseldikten sonra odak noktası haline gelmişti.

Londra swap piyasasında lira likidite elde eden yabancı bankalar bu likiditeyi zaman zaman spot piyasada liranın değer kaybedeceğine yönelik yeni pozisyon almak için kullanıyordu. Geçen yıl bunu engellemek adına önce Türk bankaları ilgili piyasaya fon sağlama eğilimini kesmiş ardından da BDDK bankaların ilgili işlemlerini özkaynakları ile orantılı olarak oldukça sınırlamıştı.

Dünya'nın aktardığına göre Rabobank'ta gelişmekte olan piyasalar döviz stratejisti Piotr Matys, "Görünüşe göre aynı aracı daha önce kullandıkları ve lirayı mümkün olduğunca pahalı hale getirmeye çalışarak piyasayı lirayakarşı bahse girmekten vazgeçmeye çalıştıkları anlaşılıyor. Bunun dolar/liranın 7 psikolojik seviyesini savunma stratejisinin bir parçası olduğunu ve liradaki son dönemdeki satış baskısı ve düşen döviz rezervleri ile ilgili artan endişeleri yansıttığını düşünüyorum" dedi.

BDDK'nın geçen yıl para swapı, forward, opsiyon ve diğer türev işlemlerin toplamının bankaların yasal özkaynakları ile sınırlaması sonrası ise bu piyasalarda işlem hacimleri yok denecek kadar azaldı. BDDK, liranın 2018'de tarihi zirveyi test etmesinin ardından, Ağustos 2018'de swap işlemlerinin özkaynak toplamına oranını önce yüzde 50'ye ardından kademeli olarak bazı işlemlerde yüzde 1'e kadar indirdi.

Swap sınırlamasını piyasada etkili olan bir araç olarak tanımlayan Matys, "Asıl mesele istikrarsız ve kırılgan para birimi. Bu (swap adımı), liranın dolar karşısında istikrar kazanmasına imkan tanıyabilir, ancak yapısal sorunların devam ettiği ve düzgün bir şekilde ele alınmadığı bir zamanda sadece kısa vadeli olur... bu tür sert araçları yeniden kullanmak zorunda kalınması liranın ne kadar kırılgan olduğunun bir teyidi" dedi.

Gecelik TL swap faizi Nisan 2019'da yüzde 1200'e yükseldikten sonra zaman zaman yaşanan sıçrama hariç tutulduğunda genel olarak yatay bir seyir izliyordu. Swap getirlieri zaman zaman dalgalansa da 2019 Nisan'dan beri 800 puanı hiç aşmamıştı.

Merkez Bankası'nın rezervlerine yönelik kaygıların artmasıyla son günlerde TL, satış baskısı altındaydı.

Dolar/TL kuru güne 6.95'ten başladı ve bir ara 6.98'e yükseldi.

Türk Lirası 2020'de dolara karşı yüzde 16'dan fazla değer kaybetti.

SWAP NEDİR

TCMB'nin (Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası) terimler sözlüğünde swap şu şekilde açıklanıyor:

"İki tarafın bir varlık veya yükümlülüğe bağlı olan nakit akışını aralarında değiştirdikleri işlemdir. Örneğin on yıllık sabit faizli borca sahip bir firma ile benzer ancak dalgalı faizli borca sahip bir firma birbirlerinin yükümlülüklerini değiştirebilir.

Swap işlemlerinde, faiz oranları ile döviz kurlarındaki değişmeler sonucunda ortaya çıkan riski en aza indirmek amaçlanmaktadır."

Swap, TCMB'nin terimler sözlüğünde de aktarıldığı gibi özellikle döviz kurlarında oynaklığın yaşandığı zamanlarda yatırımcının bu oynaklıktan kaynaklanan riskinin önünü alması için önemli bir araç olarak ortaya çıkıyor.

BDDK GEÇEN YIL SWAP İŞLEMLERİNİ SINIRLAMIŞTI

BDDK, geçen yıl Ağustos ayında Türk Lirası'nda yaşanan hızlı değer kaybının ve oynaklığın önüne geçmek için bankaların swap işlemlerine kısıtlama getirmişti.

Bankaların yurt dışı yerleşiklerle yaptığı bir bacağı döviz diğer bacağı TL olan para swaplarının ve swap benzeri işlemlerinin, bankaların yasal özkaynaklarının yüzde 25'ini geçemeyeceğini açıklamıştı.

Bu sınırlamaya, bankaların vadeli TL alım yönünde gerçekleştirecekleri forward, opsiyon ve benzeri swap dışındaki türev işlemlerin de dahil edildiği belirtilmişti.

BDDK'nın aldığı bu önlem, TL'nin kayıplarını geri almasında ön ayak olmuştu. BDDK, aldığı önlemler kapsamında TL'nin yaşadığı oynaklığı engellemek için swap işlemlerine kısıtlama getirerek spekülatif işlemlerin önünü kesti.