Aktaş yazısına, “İşler iyi giderken genel gidişat kötü olabilir mi, oluyor. Reel kesim güven endeksine göre işler iyi, gidişat kötü” ifadeleri ile başladı ve “Ankete katılan imalat sanayi temsilcilerinin genel gidişat sorusunu daha özen göstererek yanıtlamalarında yarar var” dedi.

Yazısının devamında ekonomik tabloyu Merkez Bankası’nın verilerine dayanarak açıklayan Alaattin Aktaş, “Siz de ‘Bu nasıl olur, işler hem iyi gider, hem gidişattan şikayet edilir mi’ diye düşünüyor olabilirsiniz. Haklısınız... Ama veriler böyle söylüyor” şeklinde yazdı.

Aktaş yazısına şöyle devam etti:

“Merkez Bankası’nın her ay gerçekleştirdiği iktisadi yönelim anketi ve bu anketten oluşturulan reel kesim güven endeksinin önceki gün açıklanan ağustos sonuçlarına bakıyoruz. İşte bu anket işlerin hem iyi gittiği, hem de genel gidişatın iyi olmadığı gibi bir sonuç ortaya koyuyor.

Merkez Bankası’nın ağustos ayı anketine imalat sanayinden 1761 işyeri katıldı.

Reel kesim güven endeksi, belli sorulara verilen yanıtların aritmetik ortalamasıyla hesaplanıyor. Aktardığımız seri mevsimsellikten arındırılmış seri, onu da belirtelim.

Endeksi oluşturan sekiz alt başlık var. Bunların birini, “sanayi dalınızdaki genel gidişat nasıl” sorusunu ayıralım. Kalan yedi alt başlığın altısına verilen yanıtlardan durumun gayet iyi olduğunu anlıyoruz.

Öyle ki, son üç ayın toplam siparişini gösteren endeks tam 31 puan artarak 76.7’den 108.1’e fırlamış. Aynı şekilde mevcut durumdaki toplam sipariş miktarına ilişkin endeks de temmuzun 11.6 puan üstünde.

Bir tek gelecek üç aya ilişkin ihracat siparişi miktarında yalnızca 1.2 puanlık gerileme olmuş.

ENDEKSTEKİ DEĞİŞİM

Merkez Bankası’na göre reel kesim güven endeksi ağustos ayında temmuza göre 5.8 puan artarak 99.4’ten 105.2’ye çıktı.

Biz genel gidişatla ilgili soruyu ayrı tutarak alternatif bir reel kesim güven endeksi hesapladık. Buna göre ise reel kesim güven endeksi 7.7 puanlık artışla 98.1’den 105.8’e yükseldi.

Tabloyu iyi incelemekte yarar var. İmalat sanayi temsilcileri toplam siparişte, üretim hacminde, istihdamda ve yatırım harcamasında gayet iyimserler; “İşler iyi gidiyor” diyorlar.

Tamam güzel de, işler iyi gidiyorsa; sipariş miktarı artmışsa, üretim daha da artacaksa, istihdamda iyi yönde gelişme olacaksa, son üç ayda alınan sipariş öyle böyle değil, tırmanıp gitmişse, niye yakınıyorsunuz ki!

Yakınıldığı şundan belli; sıra genel gidişatın nasıl olduğu sorusuna gelince bu sefer “İşler iyi” korusu ağız değiştiriyor.

İYİMSERLER AZALMIŞ, KÖTÜMSERLER ARTMIŞ

Genel gidişatın nasıl olduğu sorusuna temmuz ayında yüzde 20.8’lik bir kesim “İyimserim” yanıtını vermişti. İyimserlerin oranı ağustosta yüzde 15.8’e düştü.

Kötümser olduğunu belirtenlerin temmuz ayında yüzde 12.3 olan oranı ise ağustosta yüzde 15.1’e çıktı.

Durumun aynı olduğunu söyleyenlerin oranı da yüzde 66.9’dan yüzde 69.1’e yükseldi.

İyimser - kötümser farkı temmuzda 8.5'ti, fark ağustosta 0.7'ye indi. Bu farklara 100 eklenmek suretiyle de genel gidişat endeksi hesaplandı.

GENEL GİDİŞAT SORUSU SOYUT KALIYOR

Üretim, sipariş, yatırım gibi konularla ilgili sorulara yanıt vermek görece daha kolay. Ortada somut veriler var ve imalat sanayi işyerleri umulur ki bu verileri dikkate alarak sağlıklı yanıt veriyor.

Ancak “sanayi dalınızdaki genel gidişatla ilgili bir ay önceye göre görüşünüz nedir” sorusu ağırlıkla gözleme dayanılarak yanıtlanabilecek bir soru.

Aslında genel gidişat endeksi ile diğer endeksler çoğu kez paralel hareket ediyor. Ama arada ağustos ayında olduğu gibi ters yönlü hareketler de gözlenmiyor değil.

Reel sektör güven endeksinin daha güvenilir olması, sonuçlarının daha yol gösterici bir nitelik taşıması için genel gidişat sorusunun biraz daha ciddiye alınarak yanıtlanmasında yarar bulunuyor.”