Kamuya olan yaklaşık 500 milyar liralık borcun yeniden yapılandırılmasını öngören 7256 sayılı Kanun’da yapılandırılan borcun vergi ile ilgili kısmının ilk taksit ödemesi 1 Mart Pazartesi günü sona eriyor. Yapılandırma ihtiyacını doğuran koşulların henüz ortadan kalkmadığı, bu yüzden işletmelerin önemli bir kısmının ilk taksiti ödemelerinin çok mümkün olmadığı kaydediliyor.

COVID-19 kaynaklı olmak üzere piyasalarda yaşanan sıkıntı sebebiyle kamuya olan yükümlülüklerin yerine getirilmesinde yaşanan güçlüklerin aşılması amacıyla çıkarılan yapılandırma düzenlemesinde ilk taksitin ödenmesi için verilen süre 3 gün sonra doluyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, 7256 sayılı yasanın kendisine bir defaya mahsus verdiği yetkiyi kullanarak, başvuru ve ilk taksit ödeme süresini bir kez uzatmıştı. Başvuruların 1 Şubat 2021’de sona erdiği yapılandırmada, vergi borcuyla ilgili ilk taksit ödeme süresi 1 Mart 2021’e, SGK borçlarıyla ilgili ilk taksit ödeme süresi ise 31 Mart 2021’e uzatılmıştı.

‘Ertelensin’ talepleri yoğun 

Son başvuru tarihi itibarıyla bunun 110 milyar lirasını vergi alacakları, 90 milyar lirasını ise SGK’nın prim alacakları olmak üzere, 500 milyar liralık borcun 200 milyar liralık kısmı için başvuru geldi.

Yapılandırmanın faiz indiriminden yararlanmak isteyen mükellefler 6.8 milyar lirayı peşin olarak ödediler. Uzatılan dönemde ağırlığını işletmelerin oluşturduğu borçluların, pandemi sebebiyle ekonomik durumlarında pozitif yönde bir gelişme olmadığı için, gerek siyasilere gerekse oda ve borsalara erteleme yönünde baskılar çok yoğunlaştı.

Ancak, yapılandırma taksit ödemesinin süresinin uzatılması veya taksit sayısının artırılması için yasal düzenleme gerekiyor. Bu konuda bir kanun teklifinin ise TBMM’nin çalışma takvimi göz önünde bulundurulduğunda, 1 Mart Pazartesi gününe kadar yeni bir kanunun yetiştirmesi çok zor görünüyor.

'İşi azalanların ödemesi mümkün görünmüyor'

Yapılandırmaya ilişkin değerlendirmelerde bulunan TÜRMOB Başkanı Emre Kartaloğlu, 290 milyar liralık vergi alacağının yüzde 38’ine karşılık gelen bir yapılandırma başvurusu olduğunu söyledi. Yapılandırmaya ilişkin imkanlardan yararlanabilmek için ilk iki taksitin süresi içinde ödenmesi şartı bulunduğuna dikkat çeken Kartaloğlu, “Yaklaşık bir yıldan bu yana tüm dünyayı etkileyen COVID-19 salgını nedeniyle başta hizmet sektörü olmak üzere birçok sektör faaliyetlerini neredeyse durdurmuştur. Hali hazırda devam eden haklı kısıtlamalar nedeniyle ekonominin genelinde yavaşlama yaşanmaktadır” dedi.

Bu nedenlerden dolayı hükümetin geçen yıl salgından etkilenen şirketlerin borçlarını ertelediğini hatırlatan Kartaloğlu, “Yalnızca bizim ülkemiz değil tüm dünya olağan üstü bir dönemden geçmektedir. Bu dönemde işletmelerin cirolarının düştüğünü ve global ticaretin yavaşladığını gözlemliyoruz” diye konuştu.

Dolayısıyla pandemi nedeniyle işleri azalan hatta durma noktasına gelen işletmelerin yapılandırdıkları borçlarına ilişkin ilk taksiti süresinde ödemeleri mümkün görünmediğinin altını çizen Emre Kartaloğlu, “Yeni bir süre uzatımı için ise yasal düzenleme gerektiğinden birkaç günlük bu kısa süre içinde kanuni düzenleme yapılması mümkün görünmüyor. Ancak, en azından daha sonra yapılacak kanuni düzenlemelerle ödeme yapamayanlara yönelik yeni bir hak verilmesi uygun olacaktır diye düşünüyoruz” ifadelerini kullandı. Kartaloğlu ayrıca şu uyarıda bulundu: “Ayrıca şunu da hatırlatmak isterim ki peşin ödeme seçeneğinin tercih edilmesi hâlinde 31 Mart 2021 günü sonuna kadar 6183 sayılı Kanunun gecikme zammı oranında hesaplanacak geç ödeme zammı ile birlikte ödeme yapılması halinde Kanun hükümlerinden yararlanılabilecektir.”

Yapılandırma ödemeleri en az 6 ay ertelenmeli

Kamuya olan borçlarını, yapılandırma kapsamında taksitlendiren mükelleflerin vergi borçlarıyla ilgili ilk taksit ödemesi 1 Mart Pazartesi günü sona eriyor. Yapılandırma ihtiyacını doğuran koşullar henüz ortadan kalkmadığı için erteleme talepleri gündeme gelse de, buna ilişkin yasal düzenleme yapılması için yeterli süre bulunmuyor. Yapılandırmaya konu alacakların toplamı 500 milyar lirayı bulmasına rağmen, yapılandırma başvuruları 200 milyar lirada kaldı.

Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, salgınla mücadele kapsamında alınan tedbirlerden olumsuz etkilenen esnafın ertelenen kamu borçlarının ilk taksit ödemesinin bu ay sonunda yapılacağını belirterek, "Yapılandırma borç ödemelerinin, normalleşme takvimi de dikkate alınmak suretiyle, en az 6 ay daha ertelenmesi gerekiyor. Aksi halde yüzbinlerce esnafın yapılandırması bozulacak ve bu borçlar hiç ödenemez bir hale dönüşecek" ifadelerini kullandı.

Palandöken, yaptığı yazılı açıklamada, salgının etkilerinin devam etmesi nedeniyle çok sayıda esnafın henüz iş yapamadığına dikkati çekti. Söz konusu esnafın neredeyse tamamının borçlarını yeniden yapılandırdığını bildiren Palandöken, şu değerlendirmede bulundu: "Ancak, kanundan yararlanabilmek için ilk 2 taksitin zamanında ve tam olarak yatırılması gerekiyor. Hala iş yeri kapalı olan esnaf, bu borcu nasıl ödeyecek? Örneğin bir okul kantini veya okul servis aracı işletmecisi son 1 yıldır daha bir kuruş gelir elde etmemişken hangi parayla vergi borçlarını ödesin? Bu nedenle yapılandırma borç ödemelerinin, normalleşme takvimi de dikkate alınmak suretiyle, en az 6 ay daha ertelenmesi gerekiyor. Aksi halde yüzbinlerce esnafın yapılandırması bozulacak ve bu borçlar hiç ödenemez bir hale dönüşecek. Devlet de alacağını alamayacak." Palandöken, yapılandırılmış borcun ödeme tarihinin ertelenebilmesi için ilgili kanunda değişiklik yapılması gerektiğini belirterek, kanunda değişiklik yapılırsa buna matrah artırımının da eklenmesi önerisinde bulundu. Salgın döneminde iş yeri kapalı olan esnafın stoktaki ürünlerinin çürüdüğüne ancak defter kaydında bunların hala stok olarak göründüğüne işaret eden Palandöken, "Stok kaydında gözüküp de gerçekte olmayan stoklar ileride büyük sorunlara yol açacak. Esnaf bir yandan borçlarını kapatma derdindeyken bir yandan da tutmayan hesaplardan doğacak vergi cezalarıyla karşı karşıya kalacak. Bunun için de matrah artırımı ve stok affı düzenlemelerinin kanuna eklenmesinde fayda var" ifadelerini kullandı.

Hüseyin Gökçe/Dünya