Ekonomik kriz işçisinden, çiftçisine, işverenine, esnafına kadar herkesi derinden sarsıyor. Özellikle artan maliyetler, borçları döndürememe, kurun yükselmesi gibi nedenler esnafta seri iflaslara neden oldu.

Türkiye’de son 5.5 yılda kepenk indiren esnaf sayısı 570 bine dayandı. Tescil yaptıran sayısı düşerken birçok esnaf da meslek değişikliğine gidiyor. Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu (TESK) verilerine göre, Türkiye’de bu yılın ilk 6 ayı itibarıyla esnaf sayısı 1 milyon 775 bin olurken, toplam işyeri sayısı 1 milyon 910 bine geriledi. 82 milyonluk Türkiye nüfusunun yüzde 2.16’sı esnaf ve sanatkârlardan oluşurken en fazla işyeri ise bakkallık alanında kurulu. 

Türkiye’de kriz nedeniyle 5.5 yılda yarım milyonun üstünde esnaf iflas bayrağını çekti. Bu yılın ilk yarısında 53 bin 420 esnaf iflas ederken geçen yılın aynı dönemine göre 433 adetlik artış sözkonusu. Kurulan işyeri sayısı ise kapananlarla aynı hızda değil. 2017’de 229 bin 367 işyeri için tescil yapılırken bu sayı 2018’de 69 adetlik azalış gösterdi. 2018’in ilk 6 ayında 127 bin 815 işletme için tescil başvurusu yapılırken, bu yılın ilk 6 ayında bu sayı 116 bin 960 işletmeye geriledi. 

2015 yılında Türkiye’de toplam 97 bin 715 esnaf kepenk indirirken geçen yıl bu sayı yüzde 8 artışla 106 bin 167’ye fırladı.

51 milyar TL takipte

Küçük ve orta ölçekli işletmelerde (KOBİ) ise borç miktarı artıyor. Gemiyi yüzdürmek için borca sarılan binlerce işletme borcunu döndüremediği için batıyor. Batık KOBİ kredisi miktarı son bir yılda yüzde 91’lik artışla 51 milyar 396 milyon liraya yükseldi. Takipteki KOBİ sayısı ise bir yılda 351 bin 453’e fırladı.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre, Mayıs 2018’de KOBİ’lerin kullandığı kredi, yaklaşık 551 milyar TL civarındayken bu yılın aynı döneminde bu miktar 629 milyar TL’ye çıktı. KOBİ müşteri sayısı bu yılın ilk 5 ayında geçen yılın aynı dönemine göre 79 bin 872 kişi azalırken, borç miktarı arttı.

Düşük maaş alıyorlar

TESK Genel Başkanı Bendevi Palandöken, esnafın toplumda en çok çalışan kesim olmasına rağmen diğer sigortalılardan daha çok prim ödediğini anlatarak, “Bağ-Kur’lu esnaf ve sanatkârlar, tatil nedir bilmeden gece gündüz dükkânının başında duruyor. Hem en uzun prim gün sayısını ödüyor hem emekli olduğunda en düşük maaşı alıyor. Esnaf ve sanatkârın yıpranma payı düşünülerek, ödemesi gereken prim gün sayısı 7 bin 200’e indirilmeli” diye konuştu. 

Palandöken, SSK’li çalışanlar 7 bin 200 prim gün sayısı ile emekli olurken esnaf ve sanatkârları 9 bin günü doldurmak zorunda olduğunu anlatarak, “Arada yaklaşık 5 yıllık fark var. Sabah 5.00’ te dükkânı açıp gece 24.00’e kadar çalışan esnafımız var” dedi. Üniversite tercihi yapacak gençlerin özgür bırakılması gerektiğini kaydeden Palandöken, “Ülkemizin her meslekten insana ihtiyacı var. Esnafa, sanatkâra da doktora, mühendise de ihtiyaç var” ifadesini kullandı.

Şehriban Kıraç/Cumhuriyet