Pantolon, tişört, kaban, ayakkabı… Son dönemde hazır giyim ve ayakkabı ürünlerine gelen zamlar dudak uçuklatıyor. İncecik bir tişörtün 200 liradan satıldığı, bir kot pantolonun 400 liraya çıktığı, bir kabanın 1500 liraya yükseldiği sektörde, gerçek zam oranları tartışma konusu oldu.

Türkiye İstatistik Kurumu’na (TÜİK) göre tüketici enflasyonu ağustosta yüzde 80,21’e yükselerek son 24 yılın zirvesine ulaşırken, giyim ve ayakkabıdaki yıllık fiyat artışı yüzde 38,03 ile sınırlı kaldı.

Sözcü'den Gamze Bal'ın haberine göre yani TÜİK’e göre, giyim sektörü son bir yılda ürünlerine sadece yüzde 36,1 oranında zam yaparken; ayakkabı ise bir yılda yüzde 45,8 oranında zamlandı.

Ancak bu oranların vatandaşın karşı karşıya zam oranlarının oldukça altında kalması sektör temsilcilerini de şaşkınlığa uğratıyor.

Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD) Başkanı Ramazan Kaya, Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği Başkanı Berke İçten ve Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel’e göre, ayakkabıdaki yıllık zam oranları yüzde 80-90 civarındayken, hazır giyim ürünlerindeki yıllık zam ise yüzde 150’yi buldu.

TGSD: YILLIK ZAM YÜZDE 150’YE ULAŞTI

TGSD Başkanı Ramazan Kaya, 2021’den 2022’ye geçerken yüzde 100-120 aralığında zam oranlarıyla karşı karşıya kalındığını; 2022’nin ilk çeyreğinden bu yana da ürünlere yüzde 35-40 oranında yeni bir zam daha geldiğini söyledi.

“Son bir yıla baktığımızda ürünlerin toplamda yüzde 140, hatta yüzde 150 oranlarında zamlandığını görüyoruz” diyen Kaya, “İkinci 6 ayda işçilik giderleri ile enerji maliyetlerindeki artışlar sonrası yeni bir zam dalgası daha bekleniyor. Bu da kışlık ürünlerin fiyatlarına yansıyacaktır” dedi.

Yansıtılan zam oranlarının artan üretici fiyatlarından dolayı çok daha yüksek olması gerekirken sınırlı kaldığını anlatan Kaya, “Bunun nedeni, enflasyondan dolayı hane halkının alım gücündeki azalmadır. Satışlarda durgunluk yaşanınca, kârlılıkları düşürmemize rağmen etiketleri artıramadık. Bu yüzden son 6 ayda sadece yüzde 35-40’lık artış yapılabildi” diye konuştu.

‘MADDE SEPETİNDEKİ ÜRÜNLERİN KALİTESİ ETKİLİ’

BMD Başkanı Sinan Öncel ise, “TÜİK giyimdeki yıllık yüzde 36’lık artışı nasıl buldu bilmiyorum ama piyasa koşullarına uygun bir artış değil” diyor.

Madde sepetine eklenen ürünün markası, o ürünün yapıldığı içerik, kullanılan pamuk ve deri oranının fiyatları etkilediğini anlatan Öncel, sektördeki gerçek zam oranlarının ise en iyi ihtimalle yüzde 80 olduğu bilgisini verdi.

ENERJİ ZAMLARI KIŞLIK ÜRÜN FİYATLARINI UÇURACAK

“Fiyat artışları ÜFE ile paralel gidemese de TÜFE ile hemen hemen paralel gidiyor” diyen Öncel, şöyle devam etti:

“Bu artışlar kışlık ürünlerde çok daha fazla olacak. Özellikle elektrik ve doğalgaz ile taşıma maliyetlerine gelen son gelen zamlar, önümüzdeki aylarda fiyatlara direkt olarak yansıyacak. Kış sezonu fiyatlamasını yaparken bunlar göz önünde bulundurulacak.”

AYAKKABI YÜZDE 90 ZAMLANDI, SATIŞLAR TURİSTLERE

Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği Başkanı Berke İçten ise, ayakkabıya son bir yılda gelen zamların yüzde 80-90 civarında olduğunu aktardı. İçten, bu oranın bazı ürün gruplarında çok daha yüksek olduğunu ifade etti.

İç piyasada yapılan satışlarda geçen yıla kıyasla adetsel bazda düşüşler olduğunu kaydeden İçten, “Geçen yıl 100 çift satılıyorsa bu yıl 90-95 adet satılıyor. Ancak cirosal bazda enflasyonun da etkisiyle artışlar mevcut” dedi.

Yine de mağazaların satışlardan memnun kaldığını ifade eden İçten, bunun turistlere yapılan satışlardan kaynaklandığını anlattı.

Ayakkabıdaki fiyatlamanın aylar öncesinden, o dönemin maliyetlerine göre yapıldığı bilgisini veren İçten, bu yüzden elektrik ve doğalgaza gelen son zamların yeni ürünlere ancak ilkbahar ve yaz aylarında yansıtılabileceğini; kışlık ürünleri etkilemeyeceğini söyledi.

‘DARALMA 2023’ÜN İLK 6 AYINA KADAR SÜRECEK’

Öte yandan, TGSD Başkanı Ramazan Kaya, vatandaşın alım gücünde yüzde 10 oranında azalma gördüklerini, bu daralmanın 2023’ün ilk 6 ayına kadar sürmesini beklediklerini anlattı.

İç piyasadaki yavaşlamayı temmuzda hissetmeye başladıklarını, bu durgunluğun ağustosta da devam ettiğini belirten Kaya, “Hareketli olan tek kısım turistler, yani yolcu beraberindeki ticaret” dedi.

“Daha lüks marketlerde turistlerin yaptığı alışverişlerin yoğun olduğunu görüyoruz” diyen Kaya, “Orta direk olarak nitelendirdiğimiz kesimin alım gücünde yüzde 10’a varan düşüşler var temmuzda. Ağustosta da devam ediyor. Sadece okulların açılmasıyla bir miktar hareketlilik var, o kadar” diye konuştu.

İç piyasada yılın son çeyreğinde yüzde 10-20 aralığında daralma beklediklerini kaydeden Kaya, bu daralmanın 2023’ün ilk yarısında da süreceğini ifade etti ve “İşlerin 2023’ün ilk 6 ayında, 2022’nin aynı dönemine göre yüzde 10-15 aralığında daralacağını öngörüyoruz” değerlendirmesinde bulundu.