Geçen hafta Dünya gazetesinden Aysel Yücel'in haberinde Azerbaycan'ın Türk tır taşımacılarından araç başına 500 dolar ek ücret aldığı iddia edildi.

Aynı haberde Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) Strateji ve İş Geliştirme Başkanı Fatih Şener'in, "Bu biraz trajikomik gelecek ama bizim kritik noktamız Azerbaycan. 'Kardeş ülke' diyoruz, ancak Azerbaycan, Rus şoföre yapmadığını bize yapıyor. Azerbaycan bizim araçlarımızdan 500 dolar transit ücreti alırken, Rus, Gürcü, Ukraynalı, Özbek, Kazak hiçbir araçtan almıyor. Türk araçları da 4 bin TL'yi bulan ekstra ücrete katlanmamak için Rusya üzerinden gidiyor" sözlerine yer verildi.  Azerbaycan Türk TIR’larından 700 Dolar istiyor! Tırcılardan geçiş ücreti protestosu!

Kara taşımacılığı Türkiye'nin uluslararası ticaretinde önemli yer tutuyor. 

Peki bu ticaret içerisinde Türk taşımacılar hangi ülkelerde ne kadar "Ayakbastı" olarak adlandırılan geçiş ücretlerini ödemek zorunda kalıyor? Türkiye, geçen tırlardan para alıyor mu?

Bu soruları Uluslararası Nakliyeciler Derneği'ne yönelttik. İşte sorular ve dernekten aldığımız cevaplar

Mahkeme kararına karşın ikisi komşu üç Avrupa ülkesi ücret talep ediyor

Hangi ülkede ne kadar ayakbastı parası olarak da adlandırılan ücret ödeniyor?

Türk taşımacıları yıllardır, sadece birkaç ülkede transit yol geçiş ücreti ödüyor. Özellikle Avrupa'da ödenen transit geçiş ücretlerinin Gümrük Birliği Anlaşması kapsamında ihracat malına gümrük vergisi eklenemeyeceği için taşımacıdan alınan transit yol geçiş ücreti, ihracat malını pahalılaştırması sebebiyle Avrupa mahkemelerinde iptal edildi.

Şu anda, mahkeme emsal kararları olmasına rağmen Avrupa'da Türk araçlarından transit geçiş ücreti almaya devam eden ülkeler arasında Bulgaristan 86 Euro, Yunanistan 100 Euro, Romanya 238 Euro (transit geçiş belgesi yoksa, Türkiye'nin elinde yeterli belge olduğu için bu ücret de ödenmiyor) sayılmaktadır.

En çok para Türkmenistan ve Azerbaycan'da isteniyor

Peki diğer ülkelerde durum nasıl?

BDT yani Bağımsız Devletler Topluluğu (Eski Sovyet Cumhuriyetleri) ülkeleri arasında ikili ve transit yol geçiş ücreti talep eden tek ülke olan Türkmenistan'da ise Türk araçlarının ödediği ortalama ücret 450 dolar civarında. Azerbaycan'da ise ikili taşımalarda ve transit taşımalarda farklı kalemler adı altında birçok ücret ödeniyor. Bir taşıma için minimum 130 dolar ödeyen Türk taşımacıları, transit taşımalarda ise standart 230 dolar ödüyor.

Azerbaycan, ek ücretler talep edebiliyor

İlave olarak Avrupa Sözleşmesi ADR (Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması) Konvansiyonuna üye olan Azerbaycan, konvansiyona üye ülke hiçbir ülkenin uygulamadığı, ADR'li yük taşıması adı altında Türk taşımacılarından az tehlikeli, tehlikeli, çok tehlikeli adı altında 80 dolar ile 320 dolar arasında yanıcı yük parası alıyor.

Kimi ürünler isim benzerliğinden dolayı da yanıcı ürün statüsüne koyuluyor. Bunlardan bazıları, Ateş Tuğlası, Kumaş, Acı Biber (Red Hot Chilli Pepper). Ayrıca bu vergiler sadece ülkede 2 hafta kalacak yükleri kapsarken, 2 haftanın aşılması durumunda alınan ücret bin dolara ulaşabiliyor. Ayrıca AB ve Türkiye'de 40 ton olan toplam ağırlığa izin verilirken, Azerbaycan'da 38 tonluk araç ağırlığına izin veriyor, bunun yukarısında bir taşımadan ayrıca ilave 75 dolar ücret alınıyor. Üstüne eğer yük, yabancı bir ülkeden alınırsa, üstüne 600 dolar ücret alınıyor.

Azerbaycan'ın bu uygulaması bütün ülkeleri mi kapsıyor?

Azerbaycan makamları, başta Gürcistan, Rusya ve Kazakistan gibi ülkelerin taşımacılarından söz konusu ücretlerin hiçbirini almazken, taşıdığı yükleri de yanıcı statüsüne sokmuyor. Türk araçları ise bu statü altında bulunmuyor ve Azerbaycan'da transit geçiş ücretlerine tabiiler.

Türkiye, ayakbastı parası almıyor

Azerbaycan'ın uygulaması yeni mi başladı?

Azerbaycan makamlarının uygulamaları yeni değil yıllardan beri devam ediyor. Türkiye gelen yabancı tırlardan veya araçlardan ayakbastı parası alıyor mu? Burada bir tarife var mı?  Türkiye, yabancı ülkelerin TIR'larından hiçbir ayakbastı ücreti almamaktadır. Kimi ülkelere mütekabiliyet esasları uygulanabilirken, Azerbaycan taşıtlarına karşı da hiçbir mütekabiliyet ilkesi uygulanmamaktadır.

Ali Kemal Erdem/İndependent Türkçe