Türkiye, koronavirüs salgınında yurtdışındaki ülkelere gönderdiği tıbbı yardımlarla sık sık gündeme geliyor. Bugüne dek 55 ülkeye, üzerinde ‘Cumhurbaşkanlığı forsu’ bulunan tıbbı yardım kolileri gönderilirken, son olarak içerisinde 500 bin maskenin de bulunduğu yardım paketini ABD’ye taşıyan askeri kargo uçağı Ankara’dan havalandı. Ancak ülkede hâlâ daha yurttaşlara maske dağıtımındaki sorun çözülemedi.

Maske satışları, herhangi bir yasal dayanağı olmadan AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından ‘fiili olarak’ yasaklandı. Bunun üzerine maskelerin önce PTT aracılığıyla, daha sonra ise eczanelerden ücretsiz dağıtılacağı duyuruldu. Ancak aradan geçen süreye rağmen yeterli dağıtım yapılamadı. Eczanelerden maske alabilen yurttaşlar ise maskelerin kalitesizliğinden şikâyetçi.

SGK’Lİ İLE KAMU ÇALIŞANINA MASKE YOK 

Ücretsiz maske dağıtımında yaşanan yoğunluğun azaltılması nedeniyle dün yeni kararlar alındı. İstanbul Eczacı Odası’nın duyurduğu düzenlemeye göre kamu kurumu çalışanları ile bir iş yerinde SGK’li çalışanlar, eczaneden maske alamayacak. Konuya ilişkin Oda’dan yapılan açıklamada, şöyle denildi: “Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanlar ile herhangi bir iş yerinde SGK’lı olarak çalışan vatandaşlarımız, eczanelerden dağıtılan ücretsiz maske sisteminden faydalanamayacaktır. Bu vatandaşlarımız, maskelerini çalıştıkları kurum ve iş yerlerinden temin edeceklerdir.”

Ancak uygulama öncesi 20 yaşından küçük olanlar ile 65 yaşından büyük olanlar zaten maske alamıyordu.

KARARIN NEDENİ ECZANELERDEKİ YOĞUNLUK

Düzenlemeye ilişkin BirGün’e bilgi veren İstanbul Eczacılar Odası Başkanı Zafer Cenap Sarıalioğlu, uygulamanın sadece çalışanlar için olduğunu ve ailelerini kapsamadığını söyledi. Sarıalioğlu, şöyle dedi: “Bu düzenleme vardı zaten. Hem SSK’lı çalışanlar, hem de kurumlarda çalışanlar çok bilgi dahilinde olmadığı için, sürekli eczanelerimize gelip ‘benim mesajım gelmedi, ben ne yapacağım, nasıl maske alacağım’ diye yoğunluk yaratmalarından dolayı, biz o yoğunluğun azaltılması için bunu bir duyuru şeklinde yeniden paylaştık. Normalde zaten SSK çalışan iş yerinden veya kurumda çalışan kamu kurumundan maskesini temin etmesi gerekiyordu. Bu arada aileleri kapsamıyor. Aileler yani eş ve çocuklar, yine eczaneden almaya devam edecek. Maskeler, Devlet Malzeme Ofisi’nden temin edilecek. “

ÇOK CİDDİ İDDİAYLA ORTAYA ÇIKILDI 

Sarıalioğlu, maske dağıtım sürecinde yaşanan aksaklıklara ilişkin ise şu yorumu yaptı: “Çok ciddi bir iddiayla ortaya çıkıldı. ‘80 milyona maske dağıtacağız’ iddiasıyla… Bir kere bunu karşılayacak yeterli üretim yoktu. Üstüne bir de maske satışı yasaklanınca o güne kadar eczanelerin ellerindeki maskeler atıl duruma geçti. Dolayısıyla ilk günden oturabilecek sistem değildi. Sistem yavaş yavaş, sorunları çöze çöze adım adım ilerliyor. Dağıtım 81 ile döndü, 81 ildeki kriterlere giren insanlara maske dağıtımı da çok kolay bir organizasyon değil.”

İstanbul Tabip Odası Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Güray Kılıç’a göre ise son düzenleme doğru değil. “Bu yöntemler sorunu çözmez” diyen Dr. Kılıç, “Çözüm için tek yol SGK aracılığıyla GSS’li tüm vatandaşlara medula üzerinde maske dağıtmak. Sağlık çalışanları kurumlarından, diğerleri de hak ettikleri kadar maskeyi eczaneden alır. Eczaneler aynı ilaç gibi bunu SGK’ya fatura eder” ifadelerini kullandı.

Öte yandan Kılıç’a göre yurtdışındaki birçok ülkeye yapılan ‘ekipman ve ilaç yardımına’ olumlu bir gelişme. Ancak Kılıç, bu yardımlardan önce ülkedeki yurttaşların ve sağlık çalışanlarının sorununun giderilmiş olması gerektiğine dikkat çekti. Kılıç, şöyle konuştu: “Türkiye’deki sorun çözülüp, bunun üzerine dış ülkelere yollasalardı, tabii ki olumlu bir şeydi. Ancak hakikaten tatsız bir süreç yaşanıyor. Ülkede üretip yapabiliyorsan, komşu ülkelere de verirsin. Fakat Türkiye, kendi iç meselesini çözmüyor, çözmeye de niyeti yok. Şu basit maske meselesini çözmeye niyetleri yok. Vatandaşın maskeyi takıp takmamasını önemsemiyorlar. Yoksa en baştan itibaren SGK üzerinden o kadar çok kolay çözülebilirdi ki…” 

Türkiye Eczacılar Birliği (TEB) Başkanı Erdoğan Çolak, maske sorununun kaynağının ‘üretim aşaması’ olduğu görüşünde. Çolak, şunları dile getirdi: “Maskeler 81 ile ulaştı. Dolayısıyla maske üretiminde sıkıntı olduğu için, dağıtımda da sıkıntı olması normal. O yüzden henüz SMS gelmemiş vatandaşlarımız var. Maske alımıyla ilgili 55 milyona yakın SMS gitti. Bunun 40 milyonunu aldı vatandaşlarımız, diğerleri de alacak. Yeterince üretim ve zamanında ulaşım olmadığı için henüz sorun tam anlamıyla çözülmüş değil. Türkiye’de ilk vakanın görüldüğü zaman üretilen maskeler ihraç ediliyordu. Dolayısıyla hazırsızlık meselesidir bu. Yeterince maske üretiminiz olmazsa, vatandaşı tatmin etmeniz çok kolay olmaz.”

“Dışarı çıkmak zorunda olan, kronik hastalığı olanlar var” diyen teb başkanı çolak, sözlerini şöyle sonlandırdı: “Bunların kodu gelmemiş oluyor. E-devlet’ten veriyorsunuz, dönmemiş oluyor. PTT’den söylüyorsunuz, gelmemiş oluyor. Eğer sms gelmemişse, belirlenecek sabit bir ücretle, vatandaşa yük getirmeyecek şekilde, maskenin eczanelerden satımı sağlanırsa çözüm olabilir.”

EKİPMAN İHTİYACIMIZ VARKEN YARDIM GÖNDERİLEN ÜLKELER…

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun “Kendimizin tıbbi ekipman ihtiyacı olmasına rağmen 34 ülkeye yardım elimizi uzattık” sözleri hafızalarda. Türkiye’nin maske dağıtımı yaptığı kimi ülkeler ise şöyle:

? ABD: 500 bin

? İtalya ve İspanya: 450 bin

? Sırbistan: 100 bin

? Çin: 93 bin

? İran: 82 bin

? Kosova: 33 bin

? Irak: 30 bin

ÜCRETSİZ MASKE DAĞIT(AMA)MANIN KISA ÖYKÜSÜ 

Yılan hikâyesine dönen ücretsiz maske dağıtımında yaşananlar gün gün şu şekilde:

? 5 NİSAN: PTT’nin ücretsiz maske dağıtımına başlayacağı açıklandı.

? 6 NİSAN: PTT sistemi yoğunluğu kaldırmadı, saatler sonra yeni açıklama yapıldı. Başvuruların e-devlet üzerinden yapılacağı duyuruldu. AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan, aynı gün yaptığı açıklamada maske satışının ‘kesinlikle yasak’ olduğunu belirtti.

? 9 NİSAN: İstanbul’da ücretsiz maskeleri eczanelerin dağıtacağı bildirildi. Daha önce haftada 5 tane dağıtılacağı açıklanan maskelerin 10 günde bir 5’er adet dağıtılacağı kaydedildi. Kararın ardından 10 Nisan itibariyle İstanbul’da eczaneler maske dağıtımına başladı.

? 23 NİSAN: Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, telefonuna kod gelmeyen yurttaşlar için açıklama yaptı. Koca, şöyle dedi: “Maskeler vatandaşımız ücretsiz dağıtılacak. Mesaj gelmeyen kişiler için de eczaneye müracaat edildiğinde kimlik doğrulaması ile maskelerini alacaklar.”

?28 NİSAN: Çalışanlar için yeni karar verildi. Buna göre çalışanlar, maskelerini işyerlerinden temin edecekler.

‘MASKE ALABİLİR’ SAYISI 23.5 MİLYON

Nüfusu 83 milyon 154 bin 997 olan ülkede 20 yaşın altında 25 milyon 561 bin kişi var. 65 yaş ve üzerindekilerin sayısı ise 7 milyon 550 bin. Toplamda ülkede 33 milyon 112 bin 547 kişinin sokağa çıkması yasak. Sokağa çıkması ‘serbest’ olan kişi sayısı ise 50 milyon 42 bin 450. Ülkede SGK’ye kayıtlı kişi sayısı 22 milyon, kamuda çalışan sayısı ise 4 milyon 569 bin 916. Veriler, maske alma hakkına sahip kişi sayısının yaklaşık 23.5 milyon kişi olduğunu açığa çıkarıyor.

Uğur Şahin/Birgün