Koronavirüs küresel ticarette arz-talep dengesini bozunca ihracatta lojistik sıkıntısı başladı. Navlun fiyatları üçe katladı. Özellikle Uzakdoğu hatlarında konteyner bulmak zorlaştı. Deniz taşımacılığı firmaları kapasiteyi azalttı. Benzer durum karayolu nakliyesinde de yaşanıyor.

NAVLUN FIRLADI

Uzakdoğu ve Amerika pazarında başlayan navlun (geminin yük taşıma ücreti) fiyatlarındaki artışlar Avrupa pazarına da yayılmış durumda. En büyük sebep de Kovid-19…

Pandemi nedeniyle küresel ticaret önce bıçak gibi kesildi, daha sonra Çin üretimde gaza bastı. Şu anda ihracatçılar özellikle Uzakdoğu hatlarında konteyner bulamıyor. İthalat navlun fiyatlarında aralıkta yaklaşık üç kat artış var.

Geçtiğimiz yılın aralık ayıyla kıyaslandığında, ihracat navlununda da yaklaşık iki kat artış yaşandı. Yani kasım ayında 2 bin dolar olan bir konteynerın fiyatı, 6 bin dolara kadar çıkmış durumda. Özellikle Asya-Avrupa hattında olan bu yükseliş öyle boyutlara ulaşmış durumdaki 40'lık bir konteyner için 10 bin dolar fiyat verildiği oluyor.

FİRMALAR YÜK SEÇİYOR

Deniz taşımacılığı firmaları bir yandan operasyonlarını yönetmek isterken hatlarında kapasiteyi de azaltıyor. Daha küçük gemilerin gitmesi de fiyatları artırıyor. Ayrıca konteynerler içine taşınan yük de denizcilik firmaları tarafından seçilmeye başlanmış durumda. Daha ağır olan yükler yakıt maliyetlerini artıracağı için denizciler tarafından tercih edilmiyor.

NAKLİYE FİYATI % 100 ARTTI

Nakliye fiyatları neredeyse yüzde 100 arttı. Boş konteyner da bulamıyoruz. Aynı gün sevkiyat yapmak zorunda olduğumuz durumlar oluyor. Ama bu neredeyse bir haftada gerçekleşiyor. Karayolu nakliyesinde de sorun yaşanıyor. İhracatta yaşanan yükselişin ardından gümrüklerde kuyruklar oluştu.

DOLU GİDİYOR, BOŞ DÖNÜYOR 

İhracat arttı, konteynerler dolu gidiyor, ithalatta yeterince yük olmadığı için boş dönüyor. Armatör firmalar ihracat navlunlarını artırmaya yöneldi. Aynı durum karayolu yüklemelerinde de mevcut. İhracat malını taşıyan TIR'lar kapılarda sadece geçiş belgesi yüzünden beklemiyor. Sınır kapılarında TIR geçişlerinin daha artırılması gerekiyor

ŞUBAT AYINA KADAR DEVAM

Sorunun en önemli kaynağı pandemi nedeniyle ticaret trafiğinin düşmesi. Son iki aydır birçok konteyner Amerika ve Latin Amerika ülkelerine taşıma yaptı. Ancak yük trafiği olmadığı için oradan hareket edemedi. Türkiye'nin de ithalatı düştüğü için ülkemize de gemi trafiği oldukça azaldı. Sorun, şubata kadar devam eder.

DİSİPLİNE EDECEK YAPI LAZIM

İhracatçı boş konteyner bulamıyor, gemilerde rezervasyon sorunu var ve navlun fiyatlarında dolar bazında yüksek artış oldu. Şu anda ihracatçı üyelerimizin yüzde 92'si bu problemi yaşıyor. Pandemi döneminde uluslararası ticarette deniz taşımacılığında dengeler bozuldu. Deniz lojistiğinde strateji ortaya koyup, tarafları disipline eden yapı lazım.

SORUN EN AZ ALTI AY SÜREBİLİR

Navlun fiyatlarındaki sert yükseliş tüm dünya ülkelerini ilgilendiren bir problem haline geldi. Sektördeki firmalar ile yaptığımız görüşmeler sonrası bu sorunun altı ay kadar daha süreceği söyleniyor.

O tarihten sonra da nasıl seyredeceğini şu anda bilmiyoruz. Nakliye için uluslararası bir mekanizma da yaratılabilir çözüm için. Devletin taşımacılık sektöründeki firmalara bu süreçten çıkmak ve ihracatın devam etmesi için yardımcı olması lazım.

Barış Ergin/Metin Can/Sabah