Döviz kurları yeni bir rekora imza atarken, gözler yatırımcının en çok tercih ettiği iki yatırım aracı olan TL mevduat ve döviz hesaplarına çevrildi.

Türk Lirası'nın değerinin hızla düşmesi, yüksek enflasyon ve negatif reel faiz etkisiyle döviz hesaplarının toplam mevduatları içindeki payı yüzde 52.3'e kadar çıktı.

Uzun süredir döviz hesaplarında bir çözülme beklense de yapılan tüm çağrılar ve düzenlemeler boşa çıkıyor. Dövize olan ilginin azalması için alınan ilave tedbirler de vatandaşın tercihlerini değiştirmeye yetmiyor. Son olarak, TL'nin cazip hale gelmesi için üç ay süreyle mevduata uygulanan stopaj oranları düşürüldü. Ancak, stopaj indirimine rağmen TL'nin  reel getirisi neredeyse yok. Hatta tüm vade türlerinde TL mevduatların getirisi negatif düzeyde.

Uzmanlara göre, mevduat hesaplarında bekleyen 1 trilyon 676 milyar lira (217.8 milyar dolar) değerindeki döviz ve altın hesaplarında beklenen çözülme için, vatandaşın TL cinsi yatırımlarından iyi bir reel getiri elde etmesi ve en önemlisi de alınan tedbirlerin TL'nin değer kaybını durduracağına inanması gerekiyor.

2018'DE İŞE YARAMADI

Bilgi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cem Başlevent, “Dolarizasyonun yavaşlaması ve TL'ye geri dönüşün başlaması için en önemli faktörler, vatandaşın TL cinsi yatırımlarına iyi getiri elde etmesi, alınan tedbirlerin TL'nin değer kaybını durduracağına inanması ve iç ve dış siyasette endişe verici gelişmelerin yaşanmaması. Bunun ne derece başarabileceğini ise zaman gösterecek” değerlendirmesini yaptı.

Benzer stopaj indirimin 2018'in Ağustos ayında yaşanan kur şokundan sonra da devreye alındığına ancak o zamandan bu yana geçen sürede gerçek kişilerin, yani vatandaşın döviz mevduatının 45 milyar dolar kadar büyüdüğüne dikkat çeken Başlevent, “Ortalama bir tasarruf sahibi reel getiri hesaplarından ziyade, eline geçen aylık faize bakarak karar veriyor. Döviz kurlarındaki artışın sonuna yaklaşıldığı düşüncesinin pekişmesiyle birlikte, bu kez vergi indirimi TL mevduata geçişi artırabilir” dedi.

Bankaların stopaj indiriminin getirisinden pay alabilmek için mümkün olduğunca faiz oranlarını düşük tutmaya çalışacaklarını kaydeden Başlevent, “Artan kredi faizleriyle birlikte kredi talebinin azalmış olması da, bankaların mevduat toplamak için büyük bir rekabet içine girmeyeceği anlamına geliyor” dedi.

Yatırımcı enflasyona yenik düşmemeli

SESMİR Başkanı Orhan Ökmen, “TL mevduatın dövizli mevduata göre daha fazla tercih edilebilmesi için, TL yatırımcısının enflasyona yenik düşürmeyecek şekilde politika faizlerinin en az 500-600 baz puanlık ve tek seferlik ilave bir artış yapılmalıdır.

Aksi halde, TL mevduat faizlerinin vergilerindeki indirim tercih değişikliğine yetecek ilave gelir sağlamıyor. Politika ve fonlama faiz oranlarında, reel getiri sağlayacak yeterli bir büyüklükte artış olmadan, TL mevduatlarda önemli bir artış beklemek doğru olmaz” diye konuştu.

Faizde 1.2 puanlık artış telafi etmiyor

Uygulanan stopaj indirimi bankada 6 ay vadede 100 bin lirası olan bir vatandaşın aylık faiz gelirinde kabaca 100 liralık bir artış sağlıyor.

100 bin lirası olan tasarruf sahibi yüzde 12 faizle 6 aya kadar vadede tasarrufunu TL mevduata yatırdığında vade sonunda net yüzde 11.40 faiz elde edebiliyor. Stopaj indiriminden önceki kazancı ise net yüzde 10.20 oranındaydı. Vergi indirimi tasarruf sahibinin net getirisinin 1.20 puan artmasını sağlasa da yüzde 11.75 olan enflasyondan arındırılmış net getirisi yüzde eksi 0.35 oluyor.

Mehtap Özcan Ertürk/Sözcü