Vatandaşlar ve şirketler mevduatlarının yarısından çoğunu Türk Lirası (TL) yerine döviz ve altında tutmayı tercih ederken, Merkez Bankası'ndan (TCMB) dövizden TL'ye geçişi teşvik etmek için bir kez daha zorunlu karşılık hamlesi geldi.

Yeni düzenlemeyle zorunlu karşılıkların döviz cinsinden tesis edilmesi imkanı azami oranı yüzde 20'den yüzde 10'a düşürülürken, döviz cinsinden mevduat ve katılım fonuna uygulanan zorunlu karşılık oranları tüm vade dilimlerinde 200 baz puan artırıldı.

Ayrıca yabancı para mevduatından TL'ye dönen tutarlar da zorunlu karşılık yükümlülüğünden muaf tutulacak. Ayrıca TL zorunlu karşılıklarına, yabancı para mevduatındaki azalmanın oranına göre faiz verilecek.

TEMEL ARAÇ FAİZ

Uzmanlar, döviz mevduatının zorunlu karşılıklarını artırmanın bankaların döviz mevduat maliyetini artıracağını ve bankaların bundan kurtulmak için döviz kredi faizlerini artırmak ya da döviz mevduat faizlerini düşürmek zorunda kalacaklarına işaret ediyor.

Ancak mudilerin döviz mevduat tercihlerinin nedeni faiz kazanmaktan ziyade TL karşısında değer artışından faydalanmak.

Uzmanlara göre, dolarizasyonun azaltılması TL'nin istikrarından, TL'nin değerinin korunması ise enflasyonla mücadele ve fiyat istikrarından geçiyor.

Geçmişte defalarca yapılan zorunlu karşılık değişikliklerinin dolarizasyonu azaltıcı etkisi olmadığını vurgulayan uzmanlar, para politikasının temel aracının faiz olduğunu hatırlatıyor.

DÖVİZE YÖNELİMİN ANA NEDENİNE ODAKLANMALI

Enflasyonun nedenlerine yönelmedikçe bu tür politikalarla sonuç alınamayacağını söyleyen Piri Reis Üniversitesi Ekonomi ve Finans Bölümü'nden Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu, “Dövize yönelimin ana nedeni enflasyondur. Üst üste gelen doğalgaz ve elektrik zamları vatandaşın döviz tutma eğilimini, TCMB'nin TL'yi cazip kılmaya yönelik zorunlu karşılık kararlarından çok daha fazla etkiler” dedi.

DÖVİZ HESAPLARI 1.5 YILDA 31.2 MİLYAR DOLAR ARTTI

Son yıllarda TL'nin sert değer kaybı nedeniyle parasının değerini korumak isteyen yurt içi tasarruf sahiplerinin yabancı para mevduatları 2020 yılında yaklaşık 41.2 milyar dolar arttı.

Ocak ayında 236 milyar dolar ile tarihi zirveye yükselen yabancı para hesapları Naci Ağbal'ın TCMB Başkanlığı görevinden alınmasıyla bir miktar geriledi.

Ancak elindeki dövizi yükselen kur üzerinden satmak isteyen gerçek kişilerin döviz hesaplarındaki bu çözülmenin devamı gelmedi.

2020 başından bu yana döviz tevdiat hesaplarındaki 1.5 yıllık değişim 31.2 milyar dolar oldu.

TCMB tarafından açıklanan verilere göre, yurt içi yerleşiklerin parite etkisinden arındırılmış yabancı para mevduat değişimi 400 milyon dolar artışla 25 Haziran ile sona eren haftada 226 milyar 534,3 milyon dolara geldi.

Toplam mevduatlar içindeki döviz payı 2014 yılı başındaki yüzde 33 seviyesinden, yüzde 54.01'e yükseldi.

Mehtap Özcan Ertürk/Sözcü